Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN), bilim dünyasında çığır açan bir başarıya daha imza attı. İsviçre ile Fransa sınırında yer alan 27 kilometrelik Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nda gerçekleştirilen bir deneyde, insanlık tarihinde laboratuvar ortamında ulaşılan en yüksek sıcaklık elde edildi. Araştırmacılar, deney sırasında yaklaşık 5 trilyon santigrat dereceye ulaşarak Güneş’in çekirdeğinden yaklaşık 100 bin kat daha yüksek bir sıcaklık üretti.
KUARK-GLUON PLAZMASI YENİDEN OLUŞTURULDU
Bu çarpıcı deney, CERN bünyesinde faaliyet gösteren ALICE (A Large Ion Collider Experiment) adlı deneysel sistemde gerçekleştirildi. Deneyde, ağır elementlerden biri olan kurşun kullanıldı. Kurşun iyonları, ışık hızına yakın bir hızla çarpıştırılarak son derece yoğun enerji ortamları oluşturuldu. Bu sıradışı çarpışmalar sonucunda, evrenin ilk anlarında var olduğu düşünülen kuark-gluon plazması isimli madde formuna ulaşıldı. Söz konusu plazma, evrenin doğumundan hemen sonraki temel yapı taşlarını temsil ediyor.
SICAKLIK DOĞRUDAN ÖLÇÜLMEDİ
Ulaşılan sıcaklık, doğrudan ölçülmek yerine, çarpışma sonucunda ortaya çıkan parçacıkların hareketleri ve dağılımları analiz edilerek hesaplandı. Bu hesaplamalar, ileri düzey matematiksel ve fiziksel modeller aracılığıyla yapıldı.
ÖNCEKİ REKORUN ÇOK ÖTESİNDE
2012 yılında laboratuvar koşullarında ulaşılan en yüksek sıcaklık 15 milyon santigrat derece ile sınırlıydı ve bu, Güneş’in çekirdeğiyle aynı düzeydeydi. Ancak son deney, bu eşiği çok ileri bir noktaya taşıyarak bilim dünyasında yeni bir dönemin kapılarını araladı.
AMAÇ SICAKLIK REKORU DEĞİL, EVRENİN İZİNİ SÜRMEK
Deneyin nihai amacı bir sıcaklık rekoru kırmak değil; evrenin ilk anlarındaki koşulları ve maddenin temel yapı taşlarını daha iyi anlayabilmek. Kuark-gluon plazması gibi özgün madde durumlarının incelenmesi, evrenin nasıl oluştuğu, nasıl genişlediği ve bugünkü haline nasıl geldiği konusunda derin içgörüler sunmayı amaçlıyor.
