Obsesif kompulsif bozukluk: Takıntıların sessiz hastalığı
Sürekli tekrar eden düşünce ve davranışlarla hayatı zorlaştıran obsesif kompulsif bozukluk (OKB), tedavi edilmezse kronikleşebilen ciddi bir ruhsal hastalık olarak literatüre girdi. Peki bu hastalığın tedavisi mümkün mü?
Günlük yaşamda sıkça rastlanan takıntılı düşünce ve davranışlar, belirli bir sınırı aştığında ciddi bir psikiyatrik rahatsızlık olan obsesif kompulsif bozukluk (OKB) belirtileri olabilir. Zihni meşgul eden tekrarlayıcı düşünceler ve rahatlama amacıyla yapılan zorlayıcı davranışlar, kişilerin yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir.
TAKINTILI DÜŞÜNCELER VE RİTÜELLER
OKB, kişinin istemediği halde zihnini sürekli meşgul eden düşüncelerle (obsesyon) baş etme çabası olarak gelişen tekrarlayıcı davranışlarla (kompulsiyon) karakterizedir.
Örneğin kapıyı defalarca kilitleyip kilitlemediğini kontrol etmek, mikroplardan aşırı derecede korkup elleri tekrar tekrar yıkamak, bazı kelimeleri içinden sürekli tekrar etmek gibi davranışlar bu rahatsızlığın belirtileri arasında yer alır.
EN SIK RASTLANAN OKB TÜRLERİ
OKB farklı tiplerde görülebilir:
Temizlik takıntısı: Mikrop bulaşma korkusu
Kontrol etme takıntısı: Kapı, priz, ocak gibi eşyaları defalarca kontrol etme
Simetri ve düzen takıntısı: Eşyaları belirli sıraya göre dizme
Düşünce takıntıları (vesvese): Uygunsuz sözlerin ya da görüntülerin zihne gelmesi
OBSESYON VE KOMPULSİYON BELİRTİLERİ
En yaygın obsesyonlar:
Aşırı kuşku, hata yapmaktan ya da başkasına zarar vermekten korkma
Günahkâr düşünmekten veya rezil olmaktan endişe duyma
Mikrop bulaşmasından korkma
Yaygın kompulsiyonlar:
Sürekli el yıkama, duş alma
Belirli cümleleri ya da duaları tekrar etme
Eşyaları belli sıraya göre düzenleme
Ocağı, kapıyı, kilidi sürekli kontrol etme
NEDENLERİ NELERDİR?
OKB'nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte;
Genetik ve biyolojik faktörlerin yanı sıra
Çevresel ve psikolojik etkenlerin de rol oynadığı düşünülmektedir.
Serotonin dengesizlikleri, çocukluk travmaları ve öğrenilmiş davranışlar rahatsızlığın gelişmesinde etkili olabilir.
Rahatsızlık genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar, hayatın stresli dönemlerinde artış gösterebilir.
TEDAVİSİ MÜMKÜN: PSİKOTERAPİ VE İLAÇ
OKB tedavisinde iki yöntem ön plandadır:
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Takıntılı düşüncelerle başa çıkmayı ve kompulsiyonları azaltmayı hedefler. Ortalama 12-20 seanslık düzenli terapi önerilir.
İlaç Tedavisi: Serotonin düzeylerini dengeleyen antidepresanlar tercih edilir. İlaçların etkisi 3-4 ayda ortaya çıkarken, uzun süreli kullanım önerilir.
Psikoterapi ve ilaç tedavisinin birlikte uygulanması erişkin hastalarda daha etkili sonuçlar doğurur.
TEDAVİ GECİKTİRİLMEMELİ
Pek çok hasta, utanç, suçluluk ya da farkında olmama gibi nedenlerle tedaviye başvurmakta geç kalıyor. Ancak OKB zamanla kronikleşebilir ve tedavi sürecini zorlaştırabilir. Bu nedenle, belirtileri fark eden bireylerin uzman desteği alması büyük önem taşır.
Tedavi edilen hastalarda sosyal ilişkiler, iş ve okul başarısı, genel yaşam kalitesi büyük ölçüde iyileşmektedir.
