Peru Amazonları’nda yaşayan Mashco Piro halkı, yüzyılı aşkın süredir dış dünyayla teması reddediyor. Ancak artan orman tahribatı, kaçak ağaç kesimi ve madencilik faaliyetleri, bu izole topluluğun yaşam alanlarını giderek daraltıyor.
Son yıllarda kabile üyeleri, çevre köylerin yakınlarında her zamankinden daha sık görülmeye başladı.
“Nomole!” – Bir karşılaşmanın hikayesi
Nueva Oceania köyünde yaşayan Tomas Anez Dos Santos, bir gün ormanda çalışırken Mashco Piro kabilesiyle karşılaştığını şöyle anlatıyor: “Etrafımı sarmışlardı. Bir tanesi bana ok doğrultmuştu. Onlara ‘Nomole’ yani ‘kardeşim’ dedim. Sonra nehir yönüne koşarak uzaklaştık.”
Köylüler, kabile üyelerinden çekinseler de onlara büyük saygı duyuyor. Tomas, “Kültürlerini değiştiremeyiz. Onlar nasıl yaşamak istiyorsa öyle yaşamalı,” diyor. Köy halkı, olası çatışmaları önlemek için bahçelerine yiyecek bırakarak barış mesajı vermeyi sürdürüyor.
Peru’nun temassızlık politikası: “Koruma için uzak durmak”
Peru hükümeti, izole topluluklarla her türlü teması yasaklayan “temassızlık politikası” uyguluyor. Bu politikanın nedeni, geçmişte yaşanan trajik temas vakaları. 1980’lerde Nahua, 1990’larda Murunahua halklarının dış dünyayla teması, salgın hastalıklar nedeniyle nüfuslarının yarısını birkaç yıl içinde yok etmiştir.
Uzmanlara göre izole topluluklar, en basit hastalıklara bile bağışıklıkları olmadığı için ölümcül risk altında bulunuyor.
Dünyada 196 temassız topluluk kaldı
İnsan hakları örgütü Survival International, dünyada hâlâ yaklaşık 196 temassız topluluk bulunduğunu, bunların yarısının ise önümüzdeki 10 yıl içinde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu bildiriyor.
Raporda, ağaç kesimi, madencilik, petrol arama faaliyetleri ve hatta “içerik uğruna çekim yapan sosyal medya fenomenlerinin” bu toplulukları tehdit ettiği vurgulanıyor.
Mashco Piro’nun koruma noktası: “Nomole”
Mashco Piro halkının bir kolu, Manu Nehri yakınında, Peru hükümetinin koruma altına aldığı bölgede yaşıyor. Burada 2013 yılında kurulan “Nomole” kontrol noktasında görevli sekiz kişi, kabileyle doğrudan temas kurmadan güvenliği sağlıyor.
Görevliler, Mashco Piro üyelerinin zaman zaman nehir kıyısına gelerek muz, manyok ve şeker kamışı istediğini söylüyor. Topluluk, kendi arasında hayvan isimleri kullanıyor: “Kamotolo” (Bal arısı), “Tkotko” (Akbaba) gibi.
Görevliler, “Dış dünyaya ilgi duymuyorlar ama insanların yaşamına merakla bakıyorlar,” diyerek, kabilenin hem meraklı hem temkinli doğasına dikkat çekiyor.
Kökleri sömürge dönemine uzanıyor
Araştırmacılara göre Mashco Piro’lar, 19. yüzyılda kauçuk baronlarının şiddetinden kaçan yerli toplulukların torunları olabilir. Akraba oldukları düşünülen diğer yerli gruplardan farklı olarak, yüzyıllar içinde yerleşik hayattan koparak göçebe bir avcı-toplayıcı yaşam biçimi benimsediler.
Koruma yasası hâlâ beklemede
Peru hükümeti, 2016’da Mashco Piro’nun yaşadığı bölgeyi genişleterek Nueva Oceania’yı da kapsayan bir koruma alanı oluşturmak için yasa tasarısı hazırladı. Ancak tasarı sekiz yıldır yürürlüğe girmedi.
Uzmanlar, her gecikmenin dünyanın en izole halklarından biri için geri dönülmez sonuçlar doğurabileceği uyarısında bulunuyor.
