Kapitalizm, bireysel mülkiyetin, serbest piyasa ekonomisinin ve rekabetin temel prensiplerine dayanan bir ekonomik sistemdir. Bu sistemde üretim araçları, toprak, fabrikalar ve şirketler gibi kaynaklar özel mülkiyete aittir ve kâr amacı güdülerek işletilir. Kapitalizmin en belirgin özelliği, arz ve talep esasına dayalı serbest piyasa mekanizmalarının işlemesidir. Bu mekanizmalar, ekonominin büyük ölçüde devlet müdahalesi olmadan kendi dinamikleriyle şekillenmesine olanak tanır.
BİREYSEL KÂR AMACI
Kapitalizmin savunduğu temel ilkeler arasında özgürlük, rekabet, bireysel girişimcilik ve kâr amacı yer alır. Bu sistemde, her birey ekonomik faaliyetlerde bulunma özgürlüğüne sahiptir. İnsanlar, istedikleri işte çalışabilir, mal ve hizmet üretebilir ve yatırım yaparak kâr elde edebilir. Ayrıca, kapitalizmde rekabet önemli bir yer tutar; firmalar arası rekabetin teşvik edilmesi, yenilikçiliği artırır ve ekonomik verimliliği yükseltir.
DEVLETİN MÜDAHALESİ
Kapitalizm, ekonomik büyümeyi ve kalkınmayı en yüksek hedef olarak belirler. Sistemin savunucuları, serbest piyasanın etkin işlediği bir ortamda, kaynakların en verimli şekilde dağıtılacağına ve tüm bireylerin refah seviyesinin yükseleceğine inanırlar. Ayrıca, kapitalizmde devletin ekonomik faaliyetlere müdahalesinin minimum düzeyde olması gerektiği vurgulanır.
ELEŞTİRİLERİN ODAĞINDA
Ancak kapitalizmin eleştirilen yönleri de bulunmaktadır. Gelir eşitsizliği, doğal kaynakların aşırı tüketimi ve sosyal adaletsizlikler gibi sorunlar, kapitalist sistemin en önemli eleştirilerindendir. Kapitalizm, ekonomik fırsatların herkes için eşit olmayabileceği, bazılarının ekonomik sistemde daha avantajlı duruma geçebileceği eleştirilerine maruz kalmaktadır. Bu nedenle, bazı ekonomik düşünürler ve sosyal hareketler, kapitalizmin daha adil bir sistem haline gelmesi için düzenlemeler veya alternatif sistemler önerir.
