Asya ve çevresindeki ülkeler arasında güvenlik, ekonomik işbirliği ve kültürel ilişkileri güçlendiren Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), 2025 itibarıyla 10 tam üye, çok sayıda gözlemci ve diyalog ortağıyla faaliyetlerini sürdürüyor.
TARİHÇE VE ÜYE GEŞİMİ
ŞİÖ, ilk olarak 1996 yılında Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan tarafından sınır güvenliği ve ekonomik işbirliği amacıyla kuruldu. 2001’de Özbekistan’ın katılımıyla örgüt tam anlamıyla “Şanghay Beşlisi”nden genişleyerek daha kapsamlı bir işbirliği platformuna dönüştü.
2017’de Hindistan ve Pakistan, 2021’de İran, 2024’te ise Belarus’un katılımıyla örgütün tam üyelik sayısı 10’a ulaştı. Gözlemci ülkeler arasında Afganistan ve Moğolistan yer alırken, Türkiye dahil 14 ülke ise “Diyalog Ortağı” statüsüyle ŞİÖ ile işbirliğini sürdürüyor.
ÜYE ÜLKELER VE ETKİ ALANI
NTV haberine göre 2025 itibarıyla ŞİÖ’nün tam üyeleri şunlar: Çin, Rusya, Hindistan, Pakistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, İran ve Belarus. Örgüt, Avrasya’nın yüzde 65’ini, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 40’ını ve küresel GSYH’nin yüzde 30’unu temsil ediyor. Bu durum, ŞİÖ’yü yalnızca bölgesel değil, küresel ölçekte de stratejik bir aktör haline getiriyor.
HEDEFLER VE FAALİYETLER
ŞİÖ’nün temel amaçları arasında üye ülkeler arasında güvenliği sağlamak, ekonomik işbirliğini derinleştirmek ve kültürel alışverişi teşvik etmek yer alıyor. Ayrılıkçılık ve aşırılıkçılıkla mücadele örgütün öncelikli alanlarından biri olarak öne çıkıyor.
TÜRKİYE'NİN ROLÜ
Diyalog Ortağı statüsüyle ŞİÖ’de yer alan Türkiye, örgütün ekonomi ve güvenlik alanındaki projelerine katkı sağlıyor.
