Tsunami, okyanus ya da deniz tabanında meydana gelen büyük ölçekli sarsıntılar, volkanik patlamalar veya toprak kaymaları sonucu oluşan dev su dalgalarıdır. Japonca kökenli bir kelime olan "tsunami", "liman dalgası" anlamına gelir. Bu dev dalgalar, açık denizde saatte 800 kilometreye kadar ulaşabilen hızlarla hareket edebilir ve kıyıya yaklaştıkça büyüyerek büyük yıkımlara yol açabilir.
TSUNAMİ NASIL OLUŞUR?
Tsunamilerin en yaygın oluşum sebebi, deniz tabanında meydana gelen büyük depremlerdir. Özellikle okyanus tabanındaki fay hatlarında meydana gelen 7 ve üzeri büyüklükteki depremler, suyun ani bir şekilde yükselmesine ve dev dalgaların oluşmasına neden olabilir. Ayrıca; Volkanik patlamalar, büyük toprak kaymaları, gökyüzünden düşen meteor çarpmaları da tsunamiye neden olabilir. Tsunami dalgaları, normal deniz dalgalarına kıyasla çok uzun aralıklara ve büyük enerjiye sahiptir. Açık denizde fark edilmeyecek kadar küçük olabilirler, ancak kıyıya ulaştıklarında devasa yüksekliklere erişebilirler.
TÜRKİYE’DE TSUNAMİ RİSKİ VAR MI?
Türkiye, büyük okyanuslara kıyısı olmayan bir ülke olmasına rağmen, Akdeniz, Ege ve Marmara Denizi’nde meydana gelebilecek depremler sonucunda tsunami riski taşımaktadır. Özellikle Ege Denizi, geçmişte birçok tsunamiye sahne olmuştur. Uzmanlara göre, Türkiye’de büyük bir tsunami olasılığı düşük olsa da, özellikle deniz tabanında meydana gelen büyük depremler sonrasında kıyılarda tehlikeli su yükselmeleri yaşanabilir.
Örneğin:
2017 yılında Bodrum-Kos depremi sonrası 1,5 metreye varan tsunami dalgaları oluştu.
1999 Gölcük Depremi’nde İzmit Körfezi'nde deniz taşması yaşandı.
Bilim insanları, özellikle İstanbul ve İzmir gibi kıyı kentlerinde tsunami ihtimaline karşı hazırlıklı olunması gerektiğini belirtiyor.
TSUNAMİYE KARŞI ALINABİLECEK ÖNLEMLER
• Kıyı bölgelerinde erken uyarı sistemlerinin kurulması
• Tsunami tahliye planlarının oluşturulması
• Deniz tabanında aktif fay hatlarının sürekli olarak izlenmesi
• Kıyı bölgelerindeki yapılaşmanın tsunami riskine göre planlanması
