Her gece uykuya daldığınızda, yüzünüzde minik bir “gece partisi” başladığını biliyor muydunuz? Mikroskobik boyutlardaki demodex akarları, cildinizin gözeneklerinden çıkarak dolaşmaya başlıyor. Sekiz bacaklı bu canlılar, çoğu zaman fark edilmese de cildinizde yaşayan doğal sakinler arasında yer alıyor.
DEMODEX NEDİR?
Demodex, özellikle yüz bölgesindeki kıl köklerinin çevresinde yaşayan mikroskobik akar türüdür. Boyutları bir iğne ucundan bile küçük olan bu canlılar, cildin yağlı yapısı ile besleniyor. İngiltere Reading Üniversitesi’nden omurgasız biyoloji uzmanı Alejandra Perotti’nin belirttiği üzere, bu akarlar gece boyunca yüzümüzde gezerek, çiftleşip akraba ziyaretleri yapıyorlar. Sabah olduğunda ise gözeneklerine geri dönüyorlar.
DOĞAL VE ZARARSIZ AMA YARARLI
Birçok kişinin duyunca tüyleri ürperse de, demodex akarları cilt için tamamen doğal ve genellikle zararsız canlılar. Perotti, bu küçük canlıların cildimizi temizlemeye yardımcı olduğunu vurguluyor. Onlara melatonin sağlıyoruz; onlar da karşılığında cilt yüzeyindeki kalıntıları ve ölü deri hücrelerini temizliyor.
SORUN NE ZAMAN BAŞLIYOR?
Demodex akarları genellikle zararsız olsa da, bağışıklık sistemi zayıfladığında veya ciltteki yağ dengesi bozulduğunda sayıları hızla artabiliyor. Bu durum “demodikozis” adı verilen bir cilt rahatsızlığına yol açabiliyor. Özellikle yaşlılarda, bağışıklığı düşük kişilerde ve kemoterapi gören hastalarda daha sık rastlanıyor.
California Üniversitesi dermatoloji uzmanı Dr. Roberto Ricardo-Gonzalez, akarların aşırı çoğalmasının yüz, alın ve göz kapaklarında kuruluk, kaşıntı, kızarıklık ve sivilce benzeri belirtilerle kendini gösterdiğini belirtiyor. Göz çevresindeki yoğun akar birikimi ise kirpik kaybı ve arpacık gibi sorunlara neden olabiliyor.
CİLT TEMİZLİĞİ VE AKARLAR
Uzmanlar, akarlara karşı önlemin temelinin düzenli ve nazik cilt temizliği olduğunu söylüyor. Makyajın mutlaka çıkarılması, özellikle göz çevresinin temiz tutulması önemli. Ancak aşırı temizlik veya sık sık yüz yıkamak, cildin doğal nem dengesini bozarak akarların çoğalmasını tetikleyebilir. Akneye yatkın ciltlerde haftada bir ya da iki kez retinoid içerikli ürünler kullanılabilir fakat bunların da dikkatle ve ölçülü uygulanması gerekiyor.
TEDAVİ SEÇENEKLERİ
Demodex akarlarını tamamen yok etmek mümkün değil, ancak popülasyonlarını dengelemek için çeşitli tedavi yöntemleri mevcut. Doktor kontrolünde kullanılabilen ivermektin içeren kremler, ilaçlar ve demodex’e özel göz damlaları etkili olabiliyor. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) 2023 yılında bu amaçla kullanılacak bir göz damlasını onayladı.
DEMODEX’LERİN GELECEĞİ: EVRİMSEL BİR SONA MI YAKLAŞIYORLAR?
Yüzyıllardır insanlarla birlikte yaşayan demodex akarlarının, evrimsel süreçte genetik çeşitliliklerini yitirerek yavaş yavaş yok olmaya doğru gittiği düşünülüyor. Perotti, bu türlerin yalnızca akraba bireyler arasında yayıldığını ve dış tehditlerden uzakta yaşadığını belirtiyor. Ancak bilim insanları bu süreci dramatize etmiyor. Çünkü zamanla insanlar bu canlılara olan ihtiyaçlarını kaybedecek.
Perotti’nin ifadesiyle, “Demodex’ler yıllardır yanlış tanıtıldı. Asıl sorun çoğu zaman bağışıklık sistemi.” Bu minik akarları düşman değil, cildimizin sağlıklı işleyişine katkıda bulunan küçük dostlarımız olarak görmek gerekiyor.
Kaynak: CNN International
