Üniversitenin ihtisaslaştığı ormancılık ve tabiat turizmi kapsamında hayata geçirilen çalışmayla, havadaki polen ve sporlar anlık olarak tespit edilerek internet üzerinden ücretsiz yayımlanıyor.
Kastamonu'nun Merkez, İnebolu ve Tosya ilçelerinde farklı iklim koşulları göz önüne alınarak oluşturulan gözlem alanlarında, atmosferik polen ve sporlar düzenli olarak takip ediliyor. Elde edilen veriler sayesinde bu biyolojik partiküllerin meteorolojik faktörlere göre değişimi analiz ediliyor ve hastalar için önemli bir referans sunuluyor.
GÜNLÜK HAYATTA ÖNLEM ŞART!
Türkiye’de ilk kez otomatik polen sayım cihazının devreye alındığı projede, Kastamonu Üniversitesi Palinoloji Araştırma Grubu’nun internet sitesinde yayınlanan saatlik bültenler sayesinde alerji hastalarının günlük hayatlarında önlem almaları kolaylaşıyor.
Uzun süreli ölçümlerle oluşturulacak yıllık polen takvimleri sayesinde mevsimsel ve aylık riskler daha net ortaya konulacak. Ayrıca atmosferdeki mantar sporlarının yoğunlukları da incelenerek orman zararlılarıyla mücadelede ve zirai hastalıkların önlenmesinde kamu kurumlarına bilimsel katkı sağlanıyor.
Projeye dair açıklama yapan Kastamonu Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Talip Çeter, "Üniversitemiz olarak hava ile ilgili biyolojik partiküllerle, polen ve sporlarla hatta cansız partiküllerle ilgili çalışmalar yürütüyoruz. Meteoroloji istasyonumuz ile sıcaklık, yağış, nem ve basınç gibi parametrelerini ölçüyoruz aynı zamanda havadaki 'PM2.5' ve 'PM10' boyutundaki partiküllerin ölçümlerini yapan sensörlerimiz mevcut. Bunun yanı sıra da volumetrik esasla çalışan burkard cihazımızda havadaki polen ve sporları 7 günlük periyotlarla inceleyerek, laboratuvarımızda preparasyonlarını yapmak suretiyle havadaki polen ve sporların konsantrasyonlarını yani miktarlarını saatlik olarak belirliyoruz ve web sayfamızda yayınlıyoruz. Bu verileri de hastalara, hekimlere ve alerji şikayetleri olanlarla paylaşıyoruz. 2025 yılından bu yana kullanma açtığımız Amerika'daki bir firmanın otomatik polen sayım cihazını da devreye aldık. Bu cihaz ile reel time veriler elde ediyoruz yani anlık veriler elde edip, hastalarla ve ilgililerle paylaşma imkanına sahibiz. Özellikle alerjiye sahip bireylerin bunlarla ilgilenmesi ve bunlardan yararlanmasını tavsiye ediyoruz. Özellikle çayır, çimen polenlerinin yoğun olarak görüldüğü dönemleri de cihazlarımızda tespit ediyoruz. Bu polenlere alerjisi olanlar eğer web sitemizi ziyaret ederlerse, rahatsızlıkları ile ilgili tedbirler almak suretiyle dışarıya çıkarak daha konforlu bir yaşam imkanına sahip olabilirler" dedi.
Prof. Dr. Çeter, halkın anlayabileceği bir dilde bilgiye ulaşabilmesi için verilerin özel olarak işlendiğini belirtti: "TÜBİTAK projemiz kapsamında İnebolu ve Tosya'da kurulan burkard cihazımız ile iki yıldan bu yana veriler topluyoruz. Elde edilen bu verilerin, TÜBİTAK projesi çerçevesinde, analizlerini yaparak hem halkımızla hem de ilgili kurumlarla paylaşıyoruz. Otomatik sayım olarak Türkiye'ye ilk defa bu cihazı biz getirdik ve 2025 yılı başından bu yana kullanıma başladık. Bu cihazdan anlık olarak gelen veriler cihazın data merkezinde işleme alınıyor ve bunlar tanımlanıyor. Biz bu verileri halkın anlayabileceği bir formatta Kastamonu Üniversitesi Palinoloji Araştırma Grubu web sayfasında hastaların, doktorların, ziraat ile uğraşanların kullanımına sunuyoruz" diye konuştu.
ÖRNEK MODEL
Yurt dışında ücretli olarak sunulan bu tür hizmetlerin Kastamonu Üniversitesi tarafından ücretsiz olarak sağlandığını vurgulayan Çeter, şu ifadelere yer verdi: "Atmosferde tespit ettiğimiz birçok mantar türüne ait sporlar ve hif parçaları var. Bunların bazıları insanların yanı sıra orman ağaçlarında, orman ve bitkilerinde hastalıklara ve enfeksiyonlara neden oluyor. Ayrıca halk arasında rastık hastalığı, küf hastalığı, karabaşak hastalığı gibi isimler ile bilinen birçok hastalığa mantarların sebep olduğu tahıl ya da meyve gibi tarımsal ürün hastalıkları da söz konusu. Biz bunların ortaya çıktığı dönemleri ve saatleri tespit etmek suretiyle yılın hangi dönemlerinde bu hastalıklar yoğunlaşıyor ve bunlarla hangi dönemde mücadele edilmeli, ilaçlama yapılmalı, bunun da imkanını sağlamış oluyoruz."
Projede akademisyenlerin yanı sıra doktora ve yüksek lisans öğrencilerinin de aktif olarak görev aldığı çalışma, sağlık ve çevre alanlarında örnek bir model olarak dikkat çekiyor.
