Son dönemde artan "yatırım tavsiyesi" dolandırıcılığına dikkat çeken uzmanlar, vatandaşları sosyal medya ve internet üzerinden gerçekleştirilen tuzaklara karşı uyarıyor. Özellikle WhatsApp, Telegram, Instagram ve X (Twitter) gibi platformlarda kurulan sahte yatırım grupları, derin kurgu (deepfake) videolar ve sahte uygulamalar aracılığıyla kişileri kandırıyor.
Üsküdar Üniversitesi Siber Güvenlik Yüksek Lisans Programı Anabilim Dalı Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Şenol, bu dolandırıcılık türünü şöyle açıklıyor:
“Yatırım tavsiyesi dolandırıcılığı, kişileri yüksek kazanç vaadi ile aslında değerli olmayan bir şeye değerinin çok üzerinde para yatırmak veya olmayan bir şeye para yatırmak durumunda bırakan, sonucunda da dolandırılan kişinin parasının önemli bölümünü veya tamamını kaybetmesi ile sonuçlanan dolandırıcılık türüdür.”
DOLANDIRICILIK SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?
Dr. Şenol, sahte yatırım gruplarındaki dolandırıcılık sürecini şöyle özetliyor:
“Bu tür dolandırıcılıkta öncelikle kurban ile iletişime geçme, güvenini kazanana kadar görünürde kar ettirme, daha sonra kurbanın elindeki neredeyse tüm nakit varlığını dolandırıcının kurguladığı sahte yatırım aracına yükleme, sonunda da yatırım danışmanı görümündeki dolandırıcının iletişimi kesmesi ve kurbanın elinde bir değeri olmayan bir uygulama ve sahte hisse senetleri kayıtlarının kalması şeklinde işler.”
SOSYAL MEDYADA SAHTE VİDEOLARLA YÖNLENDİRME
Dolandırıcıların sıkça kullandığı yöntemlerden birinin sosyal medya ve mesajlaşma uygulamaları üzerinden sahte gruplar kurmak olduğunu belirten Dr. Şenol, şunları aktardı:
“İletişim kanalı olarak Skype da kullanılmaktadır. Kurbanlar özellikle genelde devlet büyüklerinin veya halkın güvenini kazanmış ekonomistlerin yapay zeka derin kurgu (deep fake) ile oluşturulmuş sahte reklam videoları yardımı ile bu gruplara yönlendirilmektedir. Ünlülerin sahte videolarında genelde kişinin kendisini gruba dahil edebilmesi imkanı verilmektedir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, damadı Selçuk Bayraktar, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Ekonomist Mahfi Eğilmez, Ekonomist İslam Memiş, bu şekilde gerçekte söylemedikleri cümleleri yapay zeka ve derin kurgu ile söylemiş gibi sahte videoları yayımlanan önemli kişilerden sadece bir kaçıdır.”
KURBANLAR DÜZMECE VİDEOLARLA ETKİLENİYOR
Bu gruplarda kurbanlara yüksek kazanç gösteren sahte videolar izletiliyor ve sözde yatırım uzmanları tarafından yönlendiriliyor:
“Gruba dahil olan kurban, burada çok miktarda yüksek miktarda paralar kazanmış kişilerin düzmece videolarını izleyecek, yine sözde yatırım uzmanlarının eğitim ve yatırım tavsiye videolarını bulacaktır. Genelde grup yöneticileri kendilerini analist, uzman ya da broker olarak tanıtmaktadır. Belli bir oryantasyon döneminden sonra kişi sözde yatırım uzmanınca aranarak sahte yatırım araçlarına yöneltilecektir.”
DEĞERSİZ HİSSE SENETLERİ VE SAHTE UYGULAMALAR
Dr. Şenol, borsa ve sahte yatırım uygulamaları üzerinden gerçekleştirilen dolandırıcılık yöntemlerini de şöyle aktardı:
“Dolandırıcılar değersiz bir hisse senedinden yüklü miktarda düşük fiyattan almıştır. Değersiz olan bu hisse senedinden kurbanlara büyük miktarlarda alım yaptırırken hisse senedi değer kazanır. Hisse senedi değeri yükselince dolandırıcılar yüksek miktardan hisselerini satarlar, kurbanlar ellerinde yüksek fiyattan alıp çok düşük fiyata düşmüş ve satın aldıkları fiyatı görmesi mümkün olmayan hisse senetleri ile kalırlar.”
Bir diğer senaryoda ise kurbanlar sahte yatırım uygulamalarına yönlendiriliyor:
“WhatsApp grubuna giren kurban, oradaki sözde yatırım uzmanının yönlendirmesi ile sahte yatırım uygulamasını cep telefonuna indirir. Yatırım uzmanının söylediği hesaba yine söze uzmanın söylediği miktarda yatırır. Sahte yatırım uygulamasında yatırdığı miktar karşılığı hisse senedi veya altın gibi varlıkları gördüğünden kendini kazançta zanneder. Ancak arka planda sahte yatırım uzmanının söylediği hesaba gönderdiği para dolandırıcılar tarafından alınmış, karşılığında sahte yatırım uygulamasında karşılığı olmayan kayıtlar oluşturulmuştur.”
KİMLER RİSK ALTINDA?
Dolandırıcıların hedef kitlesini açıklayan Dr. Şenol, şu bilgileri paylaştı:
“Kurbanların arasında yeni emeklilik ikramiyesi almış ve senelerce çalışma sonucunda elde edebildiği miktarı artırmayı hedefleyen kişiler vardır. Elinde aylık harcamalarının haricinde parası olan, bankada parası olan, satıp paraya çevirecek mülkü olan herkes kurban kitlesinden olabilir. Özellikle borsaya yeni katılmayı düşünenler kurban kitlesinden olabilir. Kurbanların içerisinde borsada işlem yapmış tecrübeli kişiler de olabilir.”
Gençlerin hızlı para kazanma vaadi ile kandırılabileceğine de dikkat çeken Dr. Şenol, finansal deneyimi az olan kişilerin risk altında olduğunu vurguladı.
DİKKAT EDİLECEK KIRMIZI BAYRAKLAR VE KORUNMA YÖNTEMLERİ
Dr. Şenol, yatırım tavsiyesi mesajlarıyla ilgili dikkat edilmesi gereken “kırmızı bayrakları” şöyle sıraladı:
“Gerçek olamayacak kadar kısa sürede ve risksiz kazanç vaat ediliyor ise, yatırım uzmanı size istediğinde ulaşıyor ancak siz istediğinizde ona ulaşamıyor iseniz, kar ettiğinizde paranızı size vermiyor, türlü bahaneler üretiliyor ise, yani sistemden paranızı alıp çıkamıyor iseniz, sizi yatırım yapmakta acele etmeye zorluyorlar ise, sözde yatırım tavsiyecisinin sadece telefon numarası var, adresi yok ise dolandırılıyor olabilirsiniz.”
İNTERNET BANKACILIĞI GÜVENLİĞİ
Kişisel ve finansal bilgiler için de uyarılarda bulunan Dr. Şenol, özellikle internet bankacılığı konusunda şunları söyledi:
“Her banka için aynı şifre kullanılmamalı, bankacılık işlemleri internet kafe gibi umumi bilgisayar kullanılan yerlerden değil şahsi bilgisayardan veya kendi akıllı telefonunuzdan yapılmalıdır. Akıllı telefondan internet bankacılığına giriyor iseniz umumi kablosuz ağdan değil GSM şirketinin hücresel verisini kullanarak işleminizi yapmanız daha güvenlidir. Akıllı telefon şifreleri çocuklarla paylaşılmamalı, akıllı telefonlarınız çocukların uzun süre kullanımına verilmemelidir.”
DOLANDIRICILARDAN KORUNMA TAVSİYELERİ
Dr. Şenol, bireylerin kendilerini koruması için şu önerilerde bulundu:
“Çok kısa sürede anormal kazançları sıfır risk ile vaat eden kişilere, ilanlara şüpheli yaklaşılmalıdır. Siyasi liderler, bakanlar asla bireysel yatırım tavsiyesi yapmaz. Bu tür videolara inanmamalıdır. Ekonomistler de genel olarak altın alınabilir der, ev alınabilir der, borsaya yönelin der ama borsadan şu firmanın hisselerini alın demez. Resmî lisansı olmayan, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) onayı olmayan hiçbir yatırım platformuna para yatırmamalıdır. Sosyal medyadaki yatırım gruplarına güvenmemelidir. Arkadaşlık sitelerinde tanıştığınız kişileri çok iyi tanımadan yaptıkları yatırım tavsiyelerine temkinli yaklaşılmalıdır. Mağdur olunması halinde para yatırılması istenen hesaplara ait IBAN numarası ya da iletişime geçilen telefon numarası veya internet siteleri bilgileri belirtilerek savcılığa suç duyurusunda bulunulmalıdır. Bir avukattan hukuki destek alınabilir. Banka ile iletişime geçip işlem geri alınabilir mi araştırılabilir.”
