İzmir Bayraklı’da 30 Ekim 2020’de meydana gelen ve çok sayıda can kaybına yol açan deprem, üzerinden 5 yıl geçmesine rağmen hâlâ hafızalardan silinmedi. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, depremi ve ardından yaşanan süreci değerlendirerek önemli uyarılarda bulundu.
Depremin ardında ihmaller zinciri
Jeoloji Mühendisleri Odası, Bayraklı depreminde yaşanan felaketin temel nedenini, planlama öncesinde yapılan jeolojik ve jeoteknik etütlerin ihmal edilmesi ve yerleşim uygunluk değerlendirmesinin göz ardı edilmesi olarak açıkladı. Açıklamada, “Bu depremi afete dönüştüren vahim olay, yerleşime uygunluk değerlendirmesinin atlanmasıyla başlayan hatalar zincirinin ilk halkasıdır” denildi.
Kahramanmaraş-Hatay depremleri ders niteliğinde
6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş-Hatay depremleri, resmi kayıtlara göre 55 bin can kaybına ve 158 milyar dolar maddi zarara yol açtı. TMMOB İzmir Şubesi, bu felaketlerin, Bayraklı depreminden alınmayan derslerin ve hatalı yerleşim seçimlerinin ne kadar kritik olduğunu bir kez daha gösterdiğini belirtti.
Bina hasar eşiği düşüyor, kentler risk altında
Jeoloji Mühendisleri Odası, Türkiye’de depreme dayanıklılık açısından kritik uyarılarda bulundu: “Ülkemizde, deprem sonucu bina hasar ve yıkım eşiği ne yazık ki 6.1 büyüklüğe kadar inmiştir. Bu durum, depremle yaşayan gelişmiş ülkeler için kabul edilemez.” Bayraklı, Alsancak, Çiğli, Mavişehir ve Bostanlı gibi yerlerde, yüksek yeraltı suyu seviyesine sahip, lagünlü ve tarım arazisi niteliğindeki bölgelerin imara açılmasının, kentleri yeni afetlere açık hâle getirdiği vurgulandı.
Kentsel dönüşüm eleştirisi: Yık-yükselt-yap tehlikesi
TMMOB açıklamasında, kentsel dönüşüm projeleri eleştirildi. Parsel bazında yürütülen yık-yükselt-yap uygulamalarının kent altyapısını çöktürdüğü ve işçi güvenliği ile insan sağlığını tehdit eder boyutta olduğunu belirten yetkililer, “Kentlerimiz, başka afetlere açık hâle gelmiştir” ifadelerini kullandı.
Afet planlamasında eksiklikler
30 Ekim 2020 ve 6 Şubat 2023 depremleri, İzmir ve Türkiye genelinde acil durum planlarının yetersizliğini gözler önüne serdi. Jeoloji Mühendisleri Odası, afet sırasında inisiyatif kullanmaktan çekinen, enkaz altındaki vatandaşlar için hızlı müdahale planı oluşturamayan ve ulaşım ile haberleşme altyapısı çöktüğünde alternatif üretmeyen sistemlerin kabul edilemez olduğunu vurguladı.
Geçmişten ders almak ve geleceğe hazırlanmak şart
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, açıklamasını “Unutmayalım ki bugün, geçmişin derslerini ve geleceğin düşlerini içinde saklar. Yaşanan afetlerden ders çıkarıldığı umudumuzu koruyoruz. Başta 30 Ekim 2020 olmak üzere afetlerde yitirdiğimiz tüm yurttaşlarımızı saygıyla anıyoruz” sözleriyle tamamladı.
