Mars’a insanlı yolculuk planları hız kazanırken, yeni araştırmalar gezegenin yüzeyinde bulunan ince tozun astronotlar için ciddi sağlık riskleri taşıdığını ortaya koyuyor. ABD’deki Güney Kaliforniya Üniversitesi (USC) Keck Tıp Fakültesi tarafından yapılan bir araştırma, Mars’taki toz fırtınalarının solunum yolu hastalıklarına ve diğer sağlık sorunlarına yol açabileceğini gösterdi.
Bugüne kadar Mars’taki toz fırtınaları genellikle robotik keşif araçları için bir tehdit olarak ele alınmıştı. NASA’nın Opportunity ve InSight misyonları, 2018 ve 2022 yıllarında yoğun toz fırtınaları nedeniyle işlevsiz hale gelmişti. Ancak insanlı görevler için riskler çok daha büyük olabilir.
MARS TOZU NEDEN TEHLİKELİ?
Mars’ın yüzeyinde bulunan ince ve toksik toz parçacıkları, özellikle akciğer sağlığı açısından büyük bir tehdit oluşturuyor. Araştırmayı yöneten Dr. Justin L. Wang ve ekibi, bu tozun içerdiği bazalt, nanofaz demir ve silikanın (silisyum dioksit) solunum hastalıklarına neden olabileceğini belirtiyor.
Bu tozun en büyük tehlikelerinden biri, parçacık boyutunun akciğerlerdeki doğal savunma mekanizmaları tarafından kolayca dışarı atılamayacak kadar küçük olması. Toz parçacıkları akciğerlerde birikerek uzun vadede solunum problemlerine yol açabilir. Ayrıca Mars toprağında bulunan perklorat, demir oksit, arsenik, krom, berilyum ve kadmiyum gibi toksik maddelerin de sağlık üzerinde olumsuz etkileri olabilir.
AY DENEYİMİ MARS İÇİN UYARICI OLABİLİR
NASA’nın Apollo görevlerinde, astronotlar Ay tozunun kıyafetlerine yapıştığını ve uzay araçlarına taşındığını bildirmişti. Dünya’ya döndüklerinde ise öksürük, göz sulanması ve boğaz tahrişi gibi sağlık sorunları yaşadıklarını rapor etmişlerdi. 2005 yılında NASA tarafından yapılan bir araştırma, Ay tozunun solunum yollarını tahriş ettiğini ve görme sorunlarına neden olabileceğini göstermişti.
Mars’ta bulunan toz ise Ay tozundan bile daha tehlikeli olabilir. İçeriğinde daha fazla toksik madde barındıran Mars toprağı, astronotlar için ciddi bir sağlık riski oluşturuyor.
ÖNLEM ALMAK ŞART: MARS’TA SAĞLIK RİSKLERİ NASIL AZALTILABİLİR?
Mars’ta oluşabilecek sağlık sorunlarını önlemek, hastalanan astronotları tedavi etmekten çok daha kritik bir konu. Dünya ile Mars arasındaki büyük mesafe, acil bir durumda astronotların hızla geri getirilmesini imkânsız hale getiriyor.
Uzmanlara göre, Mars görevlerinde en önemli önlemlerden biri, tozun yaşam alanlarına girişini en aza indirmek. NASA ve diğer uzay ajansları, toz girişini önlemek için özel koruyucu kaplamalar, filtreleme sistemleri ve elektrostatik spreyler üzerinde çalışıyor.
Ayrıca, bazı vitamin ve minerallerin toksik maddelerin etkilerini azaltabileceği düşünülüyor. Örneğin, C vitamininin krom maruziyetine karşı koruyucu olabileceği, iyotun ise perkloratın tiroid üzerindeki olumsuz etkilerini hafifletebileceği belirtiliyor. Ancak uzmanlar, aşırı vitamin tüketiminin de sağlık riskleri doğurabileceği konusunda uyarıyor.
MARS GÖREVLERİ İÇİN YENİ ÇÖZÜMLER GELİŞTİRİLİYOR
NASA, Artemis Programı kapsamında Ay görevleri sırasında kullanılacak yeni teknolojileri Mars için de test etmeyi planlıyor. Uzay tıbbı alanındaki gelişmeler ve yeni koruyucu sistemler, Mars’ta uzun süre kalacak astronotların sağlığını korumak için hayati önem taşıyor.
Önümüzdeki yıllarda NASA ve Çin İnsanlı Uzay Ajansı (CMS), Mars’a insanlı misyonlar düzenlemeyi planlıyor. Ancak astronotların güvenliği için toksik Mars tozuna karşı alınacak önlemler, bu görevlerin başarısı açısından belirleyici olacak.
Kaynak: Sciencealert
