Sayıştay’ın düzenlilik denetim raporuna göre, ESHOT Genel Müdürlüğü son altı yılda 2022 yılı hariç her yıl zarar etti. Kurumun 2019’da 85,9 milyon TL olan yıllık zararı, 2024 yılı sonunda 3,22 milyar TL’ye çıkarak 37 kat arttı. 2024 yılı itibarıyla ESHOT’un gelirlerinin giderleri karşılama oranı yüzde 68,45’te kaldı; yani giderlerinin yaklaşık üçte biri kadar açık verdi.
Belediyeden Aktarılan Kaynaklara Bağımlılık Artıyor
Raporda, kurumun faaliyetlerini sürdürebilmesi için her yıl İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden aktarılan kaynaklara daha fazla ihtiyaç duyduğu vurgulandı.
2019 yılında belediyeden 513 milyon TL aktarılan ESHOT, 2024 yılında 4,7 milyar TL’lik destek aldı. Bu rakam son altı yılda yüzde 916 artış anlamına geliyor. Toplam gelirlerinin üçte ikisinden fazlası (yüzde 67) belediyeden gelen bağış ve yardımlardan oluşuyor.
Sayıştay’a göre, 2019-2024 yılları arasında ESHOT’a Büyükşehir’den aktarılan toplam kaynak 12,1 milyar TL’ye ulaştı. Buna rağmen kurumun gelir-gider dengesi sağlanamadı ve toplamda 5,3 milyar TL’yi aşan ilave finansman ihtiyacı doğdu.
Faaliyet Gelirleri Akaryakıtı ve Personeli Karşılayamıyor
ESHOT’un öz gelirlerinin (bilet ve diğer gelirler) giderleri karşılama oranı da hızla geriliyor.
2019 yılında faaliyet gelirleriyle tüm giderlerin yüzde 45’i karşılanabilirken, 2024’te bu oran yüzde 22,53’e düştü.
Aynı dönemde faaliyet gelirlerinin akaryakıt giderlerini karşılama oranı yüzde 171’den yüzde 96’ya, personel giderlerini karşılama oranı ise yüzde 88’den yüzde 42’ye geriledi.
Sayıştay raporunda bu durum, “Kurum bugün itibarıyla faaliyet gelirleri ile akaryakıt ve personel giderlerini dahi karşılayamayacak durumdadır” ifadeleriyle vurgulandı.
Yapısal Düzenleme Uyarısı
Denetim raporunda, mali yapının bozulmasının temel nedenlerine ilişkin yapısal düzenlemelerin zorunlu olduğu belirtildi.
ESHOT’un gelirlerinin yetersizliği ve giderlerin hızla artması nedeniyle, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden aktarılan kaynaklarda bir azalma olması durumunda kurumun faaliyetlerini sürdürememe riski bulunduğu ifade edildi.
Sayıştay, mali sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için kurumun gelir yapısının güçlendirilmesi, giderlerin kontrol altına alınması ve mali yönetim sisteminin etkin şekilde izlenmesi gerektiği uyarısında bulundu.
