Hafta boyunca sabırsızlıkla beklediğiniz cuma akşamı geldiğinde, tüm o yoğun temponun ardından kendinizi aniden yorgun, halsiz veya hasta mı hissediyorsunuz? Bu durum, sadece bir tesadüf değil, uzmanların "Leisure Sickness" (Boş Zaman Hastalığı) adını verdiği yaygın bir psikofizyolojik sendromdur. Hollandalı psikologlar tarafından tanımlanan bu durum, vücudun sürekli yüksek stres seviyesine uyum sağlamasından kaynaklanır. Uzman psikolog ve doktorların görüşleriyle, tatil başladığında fiziksel olarak hastalanmanızın nedenini ve zihinsel ile fiziksel sağlığınızın bu uyum mücadelesini nasıl yöneteceğinizi araştırdık.
Leisure Sickness nedir?
Boş Zaman Hastalığı, yüksek performans sergileyen, işkolik veya kontrolcü kişilik yapısına sahip kişilerde daha sık görülür.
Hastalığın bilimsel nedeni
-
Yüksek kortizol: Çalışma haftası boyunca vücut, sürekli tetikte kalmak için kortizol (stres hormonu) ve adrenalin seviyelerini yüksek tutar. Bu hormonlar, bağışıklık sistemini geçici olarak baskılar ve olası hastalık belirtilerini gizler.
-
Ani gevşeme: Hafta sonu veya tatile girildiğinde, bu yüksek hormon seviyeleri aniden düşer.
-
Bağışıklık tepkisi: Hormonlar düştüğünde, bağışıklık sistemi aniden serbest kalır. Vücut, bastırılmış olan tüm hafif enfeksiyon ve yorgunluk sinyallerini aynı anda yüzeye çıkarır. Sonuç; baş ağrısı, migren, grip benzeri semptomlar ve kronik yorgunluk.
Leisure Sickness’ı tedavi etmenin 3 yolu
Uzmanlar, zihinsel ve fiziksel sağlığın bu ani değişimle başa çıkabilmesi için hafta sonuna geçişi yumuşatmayı öneriyor.
1. Cuma akşamı 'Acil Fren' yapmayın
Hafta sonuna kademeli geçiş yapın. Cuma akşamı işten çıktığınız an kendinizi tamamen bırakmayın.
Cuma gününü daha hafif görevlere ayırın ve işten sonra 30 dakikalık bilinçli bir 'dekompresyon' (basınç azaltma) süresi yaratın. Bu süre zarfında basit bir yürüyüş yapın, meditasyon yapın veya sevdiğiniz bir hobiyle uğraşın. Amacınız, beyni yüksek vites modundan düşük vites moduna yavaşça geçirmektir.
2. Hafta sonu uykusunu abartmayın
Hafta içi uykusuzluğunu gidermek için Cumartesi sabahı saatlerce uyumaktan kaçının.
Sirkadiyen ritminizi korumak için, hafta içi uyanma saatinizden en fazla 1 saat sonra uyanın. Öğleden sonra kısa (20 dakikalık) bir "güç uykusu" (power nap) tercih edin. Uzun uyku, beynin ritmini bozarak Pazartesi sendromunu tetikler ve kortizol dalgalanmasını artırabilir.
3. Rutin ve bilinçli molalar oluşturun
Tatili tamamen plansız bırakmayın. Hafta sonunu stresli işleri bitirme zamanı olarak görmeyin.
Hafta sonu için esnek bir rutin oluşturun. Hafta içi yapamadığınız sosyal aktiviteleri, doğa yürüyüşlerini veya yaratıcı hobileri programınıza dahil edin. Uzmanlara göre, dinlenmek demek hiçbir şey yapmamak demek değildir; aksine, düşük yoğunluklu, keyif veren farklı aktivitelerle zihni meşgul etmek demektir.
Leisure Sickness, aslında vücudunuzun size gönderdiği, "Çok fazla baskı altındasın!" mesajıdır. Bu hastalığın tedavisinde en önemli adım, iş ve yaşam arasındaki sınırları netleştirmektir. Hafta içi stresi yönetmeyi öğrenmek, hafta sonu gelen ani hastalıkları kökten çözmenin tek yoludur.
