Hayati bir nefes: Hiperbarik Oksijen Tedavisi nedir, kimlere uygulanır?
Tıbbın gelişen alanlarından biri olan hiperbarik oksijen tedavisi (HBOT), son yıllarda hem kronik hastalıkların destek tedavisinde hem de acil durum müdahalelerinde öne çıkıyor. Özellikle yara iyileşmesinden beyin hasarlarına, karbonmonoksit zehirlenmesinden estetik uygulamalara kadar geniş bir yelpazede kullanılan bu yöntem, vücuda 'hayati bir nefes' kazandırıyor. Peki, hiperbarik oksijen tedavisi tam olarak nedir ve kimler bu tedaviden fayda görebilir? İşte tüm detaylar:
Hiperbarik oksijen tedavisi, hastanın özel bir basınç odasına alınarak, normal atmosfer basıncının 2-3 katı kadar basınç altında %100 saf oksijen soluması esasına dayanıyor. Bu sayede, kana normalde taşınamayacak miktarda oksijen yükleniyor ve bu oksijen, dokulara daha fazla taşınarak hücrelerin onarım sürecini hızlandırıyor.
Bu tedavi yöntemi, klasik solunumdan farklı olarak yalnızca akciğerlerden değil, vücudun tüm dokularına yüksek miktarda oksijen ulaştırma prensibine dayanıyor.
NE İŞE YARAR? HANGİ HASTALIKLARDA KULLANILIR?
Hiperbarik oksijen tedavisi, bir dizi hastalıkta ya birincil tedavi yöntemi olarak ya da tamamlayıcı tedavi olarak kullanılıyor. Sağlık Bakanlığı’nın onayladığı başlıca kullanım alanları şunlar:
• Karbonmonoksit zehirlenmesi
• Diyabete bağlı iyileşmeyen yaralar ve ayak ülserleri
• Kaza ya da cerrahi sonrası ani işitme kaybı
• Kemik enfeksiyonları (osteomyelit)
• Radyoterapi sonrası doku hasarları (radyasyon nekrozu)
• Dalgıç hastalığı (dekompresyon hastalığı)
• Yanıklar ve cilt grefti problemleri
• Gazlı kangren gibi hayatı tehdit eden enfeksiyonlar
Ayrıca son yıllarda bazı özel durumlarda, migren, multiple skleroz, otizm ve sporcu yaralanmaları gibi hastalıklarda da destekleyici tedavi olarak deneniyor. Ancak bu tür uygulamalar hâlâ bilimsel araştırmalarla değerlendiriliyor.
KİMLER BU TEDAVİYE BAŞVURABİLİR?
Hiperbarik oksijen tedavisi, özellikle klasik tedavi yöntemlerine yanıt vermeyen hastalarda alternatif bir çözüm olarak sunuluyor. Ancak herkes bu tedaviye uygun değil. Aşağıdaki durumlarda dikkatli olunması gerekiyor:
• Kapalı alan korkusu (klostrofobi) olan bireylerde
• Kontrolsüz akciğer hastalıkları (örneğin pnömotoraks)
• Hamilelik durumunda belirli protokoller uygulanıyor
• Katarakt ameliyatı sonrası dikkatli olunması gerekiyor
Bu nedenle, tedavi öncesi mutlaka uzman hekim değerlendirmesi ve kapsamlı bir ön muayene gerekiyor.
TEDAVİ SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?
Hiperbarik oksijen seansları genellikle 60 ila 120 dakika arasında sürüyor ve hasta, özel bir basınç odasında yer alan koltuklara veya yataklara uzanarak maskeyle oksijen soluyor. Tedavi süreci seans sayısına göre değişiyor; bazı durumlarda 5-10 seans yeterli olurken, kronik yaralarda 30-40 seansa kadar çıkabiliyor.
YAN ETKİLER VAR MI?
Genellikle güvenli bir tedavi yöntemi olan HBOT, bazı durumlarda kulakta basınç hissi, hafif baş ağrısı veya yorgunluk gibi geçici yan etkiler oluşturabiliyor. Nadir vakalarda göz merceğinde geçici değişiklikler veya akciğerde basınca bağlı sorunlar yaşanabiliyor.
