Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı, vatandaşları olası risklere karşı uyarmak için kapsamlı açıklamalarda bulundu.
Uzmanlar, özellikle doğadan gelişi güzel toplanan zehirli bitkiler ile toplu yemek organizasyonlarında hazırlanan gıdaların, vakalardaki artışta belirleyici olduğunu vurguluyor. Görünüşte masum görünen bazı bitkilerdeki toksinler kısa sürede görme kaybı, bilinç bulanıklığı ve solunum yetmezliği gibi ciddi tablolara yol açabiliyor. Bakanlıklar, etiketsiz, menşei belirsiz ve kayıt dışı ürünlerin tüketilmemesi gerektiğini belirtiyor. İnternet ve sosyal medya üzerinden satılan “organik” veya “ev yapımı” ürünlerin denetim dışı olma riski taşıdığına dikkat çekiliyor.
Toplu yemeklerde risk artıyor
Son dönemdeki vakaların çoğu düğün, eğlence, mevlit, taziye yemekleri ve çeşitli yurtlarda verilen toplu yemeklerde gerçekleşti. Tek tencerede uzun süre bekleyen yemekler, uygunsuz taşıma koşulları, çapraz bulaşma ve yetersiz hijyen uygulamaları öne çıkan sorunlar arasında.
Denetimler sıklaştı, yaptırımlar artırıldı
Tarım ve Orman Bakanlığı, 81 ilde toplu tüketim yerlerinin kayıt ve onay durumlarını, hijyen koşullarını ve muhafaza sıcaklıklarını düzenli olarak denetliyor. 2025 yılı içinde yapılan 1 milyon 103 bin 52 denetimde uygunsuzluk tespit edilen işletmelere 25 bin 749 idari para cezası uygulandı, toplam 2 milyar 206 milyon 162 bin 590 TL tutarında yaptırım kararı alındı ve 495 işletme hakkında suç duyurusunda bulunuldu.
İstanbul’da faaliyet gösteren 135 bin 717 gıda işletmesinde 2025 yılı boyunca 192 bin 148 resmî kontrol yapıldı; 8.026 işletmeye idari para cezası verildi ve 79 dosya savcılığa iletildi. Beşiktaş Ortaköy’de ise 138 işletmede 202 denetim gerçekleştirildi.
Eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları sürüyor
Bakanlık, tüketicilerin gıda okuryazarlığını artırmak amacıyla sosyal medya kampanyaları, okul eğitimleri ve işletmelerde bilgilendirme faaliyetleri yürütüyor. Türkiye, bu yıl Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi’nin #SafeSafe2Eat kampanyasına da katıldı.
Erken bildirim programı ile salgınlar yakından izleniyor
Sağlık Bakanlığı ve il sağlık müdürlükleri, “Gıda Kaynaklı Zehirlenmelerde Erken Bildirim Programı” sayesinde olası salgınları hızlı şekilde takip ediyor. Şikâyet üzerine yapılan kontrollerde ürünlerden numune alınıyor ve Halk Sağlığı Laboratuvarlarında inceleniyor. Uygunsuzluk tespit edilirse konu hem savcılığa hem de ilgili kurumlara eş zamanlı iletiliyor.
Vatandaşlara uyarılar: Dikkat edilmesi gerekenler
- Yemekler pişirildikten sonra en kısa sürede tüketilmeli; oda sıcaklığında uzun süre bekletilmemeli.
- Sıcak tutulacak gıdalar 65°C’nin altına düşmemeli, bu sıcaklıkta 3 saatten fazla bekletilmemeli.
- Catering firmalarının Bakanlık İşletme Kayıt Belgesine sahip olup olmadığı kontrol edilmeli.
- Çiğ ve pişmiş ürünler aynı ekipmanla hazırlanarak çapraz bulaşmaya yol açılmamalı.
- Et, pilav ve salatalar kapalı kaplarda taşınmalı.
- Kullanılan su içilebilir nitelikte olmalı; kuyu veya tanker suları için analiz raporu bulunmalı.
- Artan yemekler ertesi gün yeniden ısıtılarak servis edilmemeli.
- Belirti gösteren kişiler (bulantı, karın ağrısı, halsizlik) hemen 112’ye yönlendirilmeli.
- Toplu yemek sağlayan işletmeler her öğünden en az 72 saat numune saklamak zorunda.
Gıda güvenliği için temel kurallar
- Açıkta satılan gıdalar mümkün olduğunca tercih edilmemeli.
- Doğadan toplanan mantar, meyve ve otlar uzman onayı olmadan tüketilmemeli.
- Bozulmuş, şişmiş veya rengi değişmiş konserveler yenmemeli.
- Şüpheli ürünler ALO 174 Gıda Hattı veya WhatsApp İhbar Hattı üzerinden bildirilmeli.
- Vakayla ilişkili örnek ürün ve ambalajlar saklanmalı.
