Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yayımladığı taklit ve tağşiş listesi, çayda yapılan sahtekârlığı bir kez daha gündeme taşıdı. “Tavşan kanı” rengiyle pazarlanan bazı çaylarda, yasaklı gıda boyalarının kullanıldığı ortaya çıktı. Uzmanlar, bu durumun hem halk sağlığı hem de tüketici güveni açısından ciddi riskler barındırdığına dikkat çekiyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın kamuoyuyla paylaştığı Taklit veya Tağşiş Yapılan Gıdalar Listesi’nde, 2025 yılı içerisinde 9 farklı firmanın çay ürünlerinde gıda boyası tespit edildiği açıklandı. Liste, özellikle koyu renkli ve hızlı demlenen çaylara yönelik şüpheleri artırdı.
“Çayda gıda boyası kesinlikle yasak”
Gıda Mühendisleri Odası Genel Başkanı Yaşar Üzümcü, çaya gıda boyası katılmasının mevzuata tamamen aykırı olduğunu vurguladı. Çayın doğal rengini değiştirmek amacıyla herhangi bir renklendirici kullanımına izin veren bir düzenleme bulunmadığını belirten Üzümcü, boyalı çayların sağlık açısından ciddi riskler taşıdığını söyledi.
Üzümcü’ye göre bu tür ürünlerin tüketilmesi alerjik reaksiyonlardan ciltte kızarıklık ve kaşıntıya, sindirim ve solunum sorunlarından uzun vadede daha ağır sağlık problemlerine kadar uzanan sonuçlara yol açabiliyor. Uzmanlar, uzun süreli maruziyetin kanser ile karaciğer ve böbrek hasarı riskini artırabileceği yönünde uyarıların daha önce de yapıldığını hatırlatıyor.
Hileli çay evde nasıl fark edilir?
Uzmanlar, çayın boyalı olup olmadığının kesin olarak anlaşılabilmesi için laboratuvar analizinin şart olduğunu belirtiyor. Ancak bazı durumlarda duyusal değerlendirmeler de şüphe uyandırabiliyor. Gerçek ve kaliteli bir çayın renginin demleme sürecinde yavaş yavaş oluştuğu, boyalı çayların ise kısa sürede koyu ve parlak bir renk verdiği ifade ediliyor.
Gözle bakıldığında olağandışı bir parlaklık, yapay renk tonu ve doğal çaya göre farklı tat ya da koku hissi, çayda katkı maddesi olabileceğine işaret edebiliyor. Özellikle soğuk suda bile hızla renk veren çayların riskli olabileceği belirtiliyor.
İthal çaylarda boyaya rastlandı
Gıda Mühendisi Nurten Sırma, 2025 yılında yayımlanan bir çalışmaya dikkat çekerek, Türkiye’de satılan bazı ithal Ceylon siyah çayı örneklerinde Allura Red ve Carmoisine gibi sentetik boyaların tespit edildiğini söyledi. Bu durumun Türkiye’de üretilen yerli çaydan ziyade ithal ürünleri kapsadığının altını çizen Sırma, gerçek siyah çayın renginin demleme sırasında kademeli olarak geliştiğini vurguladı.
Sırma’ya göre boya katılmış bazı çaylar, çok kısa sürede anormal derecede parlak pembe ya da kırmızı tonlara dönebiliyor ve bu durum ciddi bir uyarı işareti olarak görülüyor.
Merdiven altı üretimde “çay çöpü” tehlikesi
Uzmanlar, sahteciliğin çoğunlukla “çay çöpü” olarak adlandırılan atık çay yapraklarının merdiven altı üretim alanlarında renklendirilmesiyle yapıldığını belirtiyor. Kusurları gizlemek amacıyla sentetik boyaların yanı sıra ağır metal veya kömür katranı içeren yasa dışı pigmentlerin de kullanılabildiği ifade ediliyor. Bu maddelerin yüksek toksisite riski taşıdığı ve halk sağlığını doğrudan tehdit ettiği uyarısı yapılıyor.
“Boyalı çaydan daha fazla bardak çıkıyor”
Sektörden bir çay firması yetkilisi ise boyalı çayın ekonomik açıdan da haksız kazanç sağladığını dile getirdi. Yetkiliye göre normal şartlarda 1 kilogram çaydan ortalama 300 bardak çay elde edilirken, boyalı çaylardan bu sayının çok daha üzerine çıkılabiliyor. Bunun temel sebebinin, boyanın çaya daha fazla dem ve renk vermesi olduğu belirtiliyor.
Kaynak: Milliyet
