İzmir ili Ödemiş ilçesine 5 km uzaklıktaki 2600 yıllık bir geçmişe sahip olduğu düşünülen antik bir kent, Hypaipa. M.Ö. 6. yüzyıla kadar bölgede hüküm süren Lidya medeniyetinin Sardis’ten sonra önemli bir şehir olmuştur. Bugün kalıntıları üzerinde Günlüce Mahallesi bulunmaktadır.

Küçükmenderes ovasının kenarında kurulan kentin kuruluş tarihi hakkında bilgiler çok azdır. Antik dönem yazarları sadece Hypaipa’nın konumundan söz etmişlerdir. Bunun sebebi Hypaipa’nın Lidya’nın başkentliğini yapan Sardis’in gölgesinde kalmış olması olabilir.

Hypaipa, günümüze kadar kendi haline terkedilmiş ve kent üzerine detaylı çalışmalar maalesef yapılamamıştır. Latin yazarı Ovidius’un bir eserinde geçen hikâyede kentteki dokuma yarışmasından söz etmesi, kenttin dokuma sektöründe ilerlemiş olduğuna bir işarettir. Nitekim birçok antik yazar tarafından Lidya dokuma merkezi olarak söz edilmiştir.

Şehrin adı, Pers hâkimiyeti altındayken kaynaklarda daha çok geçmeye başlamıştır. Persler kentteki tapınakları kullanmaya devam etmişlerdir.

M.S. 17’de bölgede yaşanan büyük deprem, Hypaipa’ya çok büyük zarar vermiştir. Tacitus Sardis’teki yıkımı şöyle anlatır:

“… Tahribat akla gelmeyecek kadar fazla ve büyüktü. Bu felaket anında kaçmaya çabalamak bile imkânsızdı. Kaçmaya çalışanları toprak yuttu. Büyük dağlar yıkıldı, toprak seviyesi yükseldi…”

Hypaipa’da aynı şekilde zarar görmüş olmalı.

Roma zamanında yakılan ZEUS tapınağının yerine daha muhteşem bir tapınak yapmak için açılan yarışmaya Hypaipa da katılmış ancak 13. sırayı almıştır.

O zaman ki nüfusu 7500’dür. Amfibi tiyatrosunun 3000 kişilik olması bize bu fikri vermektedir. Tiyatro şu anda İlköğretim okulunun güneyindeki tarlada toprak altındadır.

Daha sonraları Bizans’a geçen şehir, ekonomik ve sosyal olarak gerilemeye başlamıştır. Ancak stratejik önemi dolayısı ile kaleleri yeniden yapılmıştır ancak bu kaleler bugün harap durumdadır.

Köyden çıkarılan birçok heykel, sütun, çeşitli paralar (bronz) önceleri Tire müzesine götürülmüş, daha sonra Ödemiş müzesinin açılması nedeniyle Ödemiş müzesine nakledilmiştir.

Hypaipa, Selçuklular ve Osmanlılar zamanında fazla etkin değildir. Şehrin kalıntıları etraftaki ve özellikle Ödemiş’in kuruluşunda inşa edilen yapılarda fazlasıyla kullanılmıştır.

Hypaipa Antik Kenti’nde Ödemiş Müze Müdürlüğü tarafından 2020 yılında başlatılan kurtarma kazı ve temizlik çalışmaları devam ediyor.

Prof. Dr. Veli Sevin, kazıların Roma dönemine ait sarnıçta da sürdüğünü ve iki büyük galeriden oluşan 1600 yıllık sarnıcın mimarisi ve büyüklüğünün dikkat çektiğini söyledi.

Antik Kent Hypaipa, yerli ve yabancı ziyaretçilerini bekliyor.