Kiraz Hisar Kalesi, İzmir ili Kiraz İlçesi Hisar Köyü’nde bulunur. Kiraz’a 2 km uzaklıktadır.
Kiraz’ın eski ismi “Keles” olup Oğuz boyunun bir oymağının adıdır.
Bölgenin yerleşimi M.Ö. 6500 yıllarına kadar uzanmaktadır. Yukarı Küçük Menderes Havzası doğusunda Kelbianon ovasındaki halkın Antik Çağda en büyük yerleşim yeri Koloe (Kiraz) idi. Buraya “Kışlık Barınak” anlamına gelen “Kleos ” denilirdi.
Koloe kenti, bugünkü Kiraz’ın bulunduğu yerde değil, onun 2 kilometre kuzey batısındaki Hisar Köyü’nde idi. Hisar Köyü de adını bu kaleden almıştır. Kale, gösterişli bir ortaçağ Kalesi’dir.
Romalılar zamanında gelişen Koloe (Keles/Kiraz), hemen güneyindeki komşusu Palaiapolis (Beydağ) ile birlikte “Kilbianoi” adıyla ortak sikke bastırmıştır.
Bölge sırasıyla Hitit, İyon, Frigya, Lidya, Pers, Helenistik, Büyük İskender, Suriye Krallığı, Bergama Krallığı, Roma İmparatorluğu, Bizanz, Aydınoğlu ve Osmanlı hâkimiyetinde bulunmuştur.
Keles/Kiraz yöresi, 5 yıl kadar da denizci Ceneviz egemenliğinde kalmış, sonra yine Bizans hâkimiyetine girmiştir.
Hisar Kalesi’nin surları zamanla köy içinde kaldığından bazı köy evleri ve damların duvarları kale duvarlarına bitişik nizamda ve yaslanmış haldedir.
Kalenin sur ve burçlarından çoğu tahrip olmuş ve yıkılmıştır. Günümüze kadar ayakta kalabilenler kalenin güneybatı tarafında bulunmaktadır.
Sur duvarları, pseudo-isodomik tarzda rektegonal taşlarla örülmüştür. Duvar örgü sistemi Helenistik Çağ özelliğini yansıtmaktadır. Kaba ve moloz taşlardan harç kullanılarak inşa edilmiştir. Roma-Bizans dönemi eseri olarak kabul edilir.
Suların içerisinde de yer yer düzgün sıra takip eden taş sıraları izlenmektedir. Bunların savunma amaçlı yapı gruplarının, barınma ve erzak depolarının temellerine ait oldukları düşünülmektedir. Ancak üzerlerini örten toprak ve bitki örtüsünü kaldırmadan bu yapı temellerini tanımlamak olası değildir.
Kalenin iç kısmında normalden fazla yapı grubu bulunmaktadır.
Hisar Kalesi Aydınoğlu Beyliği ve Osmanlı Devleti dönemlerinde yoğun olarak kullanılmış ve bu dönemlerde onarım görmüştür.
Koruma Kurulu Kararı (G.E.E.A.Y.K.’nun 14.11.1981 tarih ve A-3200 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.) olmasına rağmen Hisar Kalesi’nin içi ve çevresi köylülerce ev ve dam yapılmak marifetiyle işgal altındadır
Bölgenin tarih ve arkeolojisine önemli belgeler sunabilecek potansiyel arz eden, üzerinde bilimsel araştırma yapılması gereken önemli yerlerden birisidir. Kalenin turizme kazandırılması için kale ve etrafının gün yüzüne çıkarılması gerekmektedir.
