Acıbadem Taksim Hastanesi Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Ebubekir Şenateş, Türkiye’de 50 yaş üzerindeki her iki kişiden birinde polip saptanabildiğini belirtiyor. Prof. Dr. Şenateş, “Daha da çarpıcısı, son yıllarda 40 yaş altı bireylerde de görülme sıklığı artıyor. Bunun en önemli nedenlerinin başında; hızlı yaşam tarzı, düşük lifli beslenme, obezite ve genetik yatkınlık geliyor” diye konuşuyor.
Uzman, poliplerin erken dönemde kolonoskopi sırasında sadece birkaç dakikada çıkarılabildiğini ve bu sayede kanser riskinin önlenebildiğini vurguluyor. Prof. Dr. Şenateş, toplumda bu konuda farkındalığın düşük olduğunu belirterek, “Ne yazık ki pekçok kişi hala ‘Şikayetim yok, neden kolonoskopi yaptırayım?’ düşüncesine sahip” diyor.
Polipe karşı 8 etkili önlem
1. Düzenli kolonoskopi yaptırın
45 yaşından itibaren (ailesinde risk olanlarda 40 yaşında) düzenli kolonoskopi yaptırmak, poliplerin kansere dönüşmeden tespit edilmesini sağlar. Prof. Dr. Şenateş, “Erken alınan her polip, kanser riskini engeller” diyor.
2. Lifli beslenin
Sebze, meyve, tam tahıllar ve bakliyat açısından zengin diyetler bağırsak sağlığını destekler. Lifler, toksik maddelerin bağırsakta uzun süre kalmasını önleyerek polip oluşumunu azaltır. Bilimsel araştırmalar, yüksek lifli beslenenlerde kolon kanseri riskinin yüzde 30’a kadar azaldığını gösteriyor.
3. Kırmızı eti azaltın
Aşırı kırmızı et ve işlenmiş et ürünleri (sucuk, salam, sosis) bağırsakta kanserojen bileşiklerin oluşumunu tetikliyor. Haftada iki porsiyonun altında tüketilmesi öneriliyor. Dünya Sağlık Örgütü bu gıdaları “muhtemel kanserojen” sınıfında değerlendiriyor.
4. İdeal kilonuzu koruyun
Prof. Dr. Şenateş, “Obezite, özellikle erkeklerde polip gelişimi riskini iki kat artırır. Vücut kitle indeksini 25’in altında tutmak hem metabolik hem de onkolojik açıdan koruyucudur. 5–10 kg kilo kaybı bile polip riskini anlamlı biçimde azaltabilir” diyor.
5. Sigara ve alkolü bırakın
Tütün ürünleri, bağırsak mukozasında genetik hasarı kolaylaştırıyor. Alkol de mukozayı zayıflatıyor. Uzun süreli içicilerde polip görülme riski yüzde 40 artıyor. Bırakıldığı andan itibaren risk eğrisi düşmeye başlıyor.
6. D vitamini ve kalsiyum düzeylerini koruyun
D vitamini bağışıklık sistemini ve hücre yenilenmesini destekleyerek polip gelişimini engelliyor. Kalsiyum ise zararlı asitlerin bağlanıp dışkıyla atılmasını sağlıyor. Eksikliği olanlarda hekim kontrolünde takviye öneriliyor.
7. Düzenli egzersiz yapın
Fiziksel aktivite bağırsak hareketlerini düzenliyor ve inflamasyonu azaltıyor. Haftada en az 150 dakika orta tempolu yürüyüş, kolon sağlığı için koruyucu rol oynuyor. Aktif yaşam tarzı, polip riskini yüzde 25 azaltıyor.
8. Bağırsak floranızı koruyun
Probiyotik içeren gıdalar (yoğurt, kefir, fermente sebzeler) bağırsak bakterilerini dengeliyor. Mikrobiyota bozulması inflamasyonu tetikleyerek polip oluşumunu kolaylaştırabiliyor. Mikrobiyota dostu beslenme, bağırsak direncinin temelini oluşturuyor.
Yapay zeka destekli kolonoskopiyle erken tanı yüzde 20 artıyor
Prof. Dr. Şenateş, kolonoskopide yapay zekanın önemine dikkat çekiyor: “Yüksek çözünürlüklü sistemler, polipleri çıplak gözle fark edilemeyecek kadar erken evrede saptayabiliyor. Yapay zeka algoritmaları, endoskopik görüntüde milimetrik değişiklikleri anında analiz ederek ‘şüpheli lezyon’ uyarısı veriyor. Bu sayede hekim, gözden kaçabilecek polipleri anında çıkarabiliyor. Yeni teknolojiler; erken tanı oranlarını yüzde 20’nin üzerinde artırırken, işlem süresini kısaltıyor ve hasta güvenliğini yükseltiyor. Geçmişte kansere dönüşebilecek bir polip, artık birkaç saniyede tespit edilip ortadan kaldırılabiliyor.”
