Fil hastalığı, tıptaki adıyla lenfödem, lenf sistemindeki tıkanıklık nedeniyle dokularda sıvı birikmesi sonucu oluşan ciddi bir sağlık sorunudur. Genellikle kol ve bacaklarda görülen bu hastalık, ileri evrelerde uzuvların normalden katbekat daha büyük görünmesine neden olur. Bu da hastalığa halk arasında “fil hastalığı” adının verilmesine yol açmıştır.
LENFÖDEM NASIL ORTAYA ÇIKIYOR?
Lenf sistemi, bağışıklık sistemiyle birlikte çalışan ve vücuttaki fazla sıvıyı toplayıp kana geri döndüren önemli bir ağ sistemidir. Ancak bu sistemin herhangi bir bölgesinde tıkanıklık oluştuğunda, sıvı dokular arasında birikir ve şişlik meydana gelir. Bu durum zamanla kalıcı hale gelir ve ciddi deformasyonlara neden olabilir.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Fil hastalığı iki ana gruba ayrılır:
• Primer (Doğumsal) Lenfödem: Genetik geçişli olabilir ve doğuştan lenf damarlarının az gelişmesi sonucu görülür. Genellikle çocukluk ya da ergenlik döneminde belirti vermeye başlar.
• Sekonder (Sonradan Gelişen) Lenfödem:
En sık rastlanan formudur. Şunlara bağlı olarak ortaya çıkabilir:
• Kanser tedavisi sonrası lenf düğümlerinin alınması
• Radyoterapi (ışın tedavisi)
• Enfeksiyonlar (özellikle tropikal bölgelerde filaryazis adlı parazit kaynaklı enfeksiyonlar)
• Travmalar ya da cerrahi müdahaleler
BELİRTİLERİ NELERDİR?
• Kol, bacak, yüz ya da genital bölgelerde şişlik
• Ağırlık ve dolgunluk hissi
• Hareket kısıtlılığı
• Sertleşmiş ve kalınlaşmış deri
• Sık tekrarlayan enfeksiyonlar
TEDAVİSİ VAR MI?
Tam anlamıyla bir “tedavi” olmasa da, fil hastalığı kontrol altına alınabilir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa başarı oranı o kadar artar. Uygulanan başlıca yöntemler şunlardır:
• Manuel lenf drenajı (özel masaj teknikleri)
• Basınçlı bandajlama ve kompresyon çorapları
• Fizik tedavi ve egzersiz
• Hijyen ve cilt bakımı
• Bazı durumlarda cerrahi müdahaleler
HANGİ DURUMLARDA DOKTORA GİDİLMELİ?
Eğer tek taraflı ve kalıcı bir şişlik söz konusuysa, özellikle de bu şişlik zamanla artıyor, ağrı yapıyor ya da cilt renginde değişimlere yol açıyorsa mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.
UZMANLAR UYARIYOR
Fil hastalığı erken teşhis edilmediğinde yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebiliyor. Uzmanlar, kanser tedavisi gören bireyler ve özellikle tropikal bölgelerde yaşayanların belirtiler konusunda dikkatli olması gerektiğini vurguluyor.
