Türkiye’de 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nda 30 Temmuz 2024’te kabul edilip 2 Ağustos 2024’te Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren değişiklikler, hayvan hakları alanında önemli tartışmalara yol açtı. Yeni düzenlemeler; sahipsiz hayvan tanımı, barınak sorumlulukları, ötanazi uygulamaları, hukuki statü ve cezai yaptırımlar gibi konuları kapsıyor.

KANUNDA HANGİ YENİ MADDELER VE KAVRAMLAR YER ALDI?

Kanunun amaç maddesine “insan, hayvan ve çevre sağlığı gözetilmek kaydıyla” ifadesi eklendi. Ayrıca, “hayvanların sahiplenilinceye kadar barındırıldığı ve rehabilite edildiği” yönünde düzenlemeler yapıldı.

SAHİPSİZ VE SAHİPLİ HAYVANLAR NASIL TANIMLANDI?

Sahipsiz hayvan, sahipli hayvan dışındaki evcil hayvanlar olarak yeniden tanımlandı. Sahipli hayvanlar için kayıt altına alma, aşı ve sağlık kontrolleri zorunlu hâle getirildi.

BELEDİYELERE HANGİ SORUMLULUKLAR YÜKLENDİ?

Belediyelere, sahipsiz hayvanların barınaklarda rehabilite edilmesi ve sahiplenilene kadar barındırılması yükümlülüğü getirildi. Ayrıca klinik kurma ve sağlık hizmeti sağlama sorumlulukları artırıldı.

ÖTANAZİ DÜZENLEMESİ NEDEN TARTIŞMALI?

Ötanazi konusu, yerel yönetimlere bırakılan kararlarla tartışmalı bir hâl aldı. Hayvan hakları savunucuları, bu düzenlemenin kötüye kullanılabileceğini ve “yerinde yaşatma” ilkesini zayıflatacağını savunuyor.

HAYVANLARA YÖNELİK SUÇLAR NASIL DEĞİŞTİ?

Hayvanlara eziyet, kötü muamele ve öldürme fiilleri artık Türk Ceza Kanunu kapsamında değerlendiriliyor. Kabahatler Kanunu’nda yer alan idari yaptırımlar, cezaî yaptırımlara dönüştürüldü.

UYGULAMADA NE GİBİ SORUNLAR YAŞANIYOR?

Denetim eksiklikleri, barınaklardaki kapasite sorunları ve bakım koşulları eleştirilerin odağında. Hayvanların toplu şekilde barınaklara alınması sağlık problemlerine ve ölümlere yol açabiliyor.

TOPLUM VE SİVİL KURULUŞLAR NASIL TEPKİ VERİYOR?

Hayvan hakları savunucuları, düzenlemelerin bazı yönlerinin hayvanların yaşam hakkını zayıflattığını belirtiyor. Türkiye Barolar Birliği ve HAYTAP, “yerinde yaşatma” ilkesinin güçlendirilmesini, ötanazi uygulamalarının sınırlandırılmasını ve toplumsal bilinçlendirme çalışmalarının artırılmasını talep ediyor.

HAYVAN HAKLARI YASASI DAHA ÖNCE NASIL GELİŞTİ?

2004’te yürürlüğe giren 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu, Türkiye’de hayvan haklarının hukuki temelini oluşturdu. 2021’de yapılan değişikliklerle hayvanlara kötü muamele suç kapsamına alındı ve cezalar artırıldı. 2024’te kabul edilen yeni düzenlemeler ise “Sokak Hayvanları Yasası” tartışmalarını yeniden gündeme taşıdı.

UYGULAMANIN ÖNÜNDE HANGİ ENGELLER VAR, ÇÖZÜM NE OLABİLİR?

Muhabir: SELMA ARTAR