Mikroplastik temizliği vaadiyle sunulan yeni hizmetler, son dönemde dünya genelinde tartışma konusu oldu. Özellikle kandaki mikroplastikleri filtrelediğini iddia eden uygulamaların ne kadar etkili olduğu, bilim çevrelerinde soru işaretleri yaratıyor.
Ünlü isimler ve mikroplastik endişesi
Aktör Orlando Bloom’un, kanındaki mikroplastikleri ayrıştırmak için yaklaşık 13 bin dolar harcadığının ortaya çıkması, bu konuyu yeniden gündeme taşıdı. Uzmanlara göre bu örnek, mikroplastiklerin insan vücudunda yaygın olduğu yönündeki kaygının geldiği noktayı gösteriyor.
Araştırmalar, mikroplastiklerin Everest’in zirvesinden insan beynine kadar pek çok yerde tespit edildiğini ortaya koyuyor. Ancak bu parçacıkların insan sağlığı üzerindeki etkileri konusunda bilimsel çalışmalar henüz erken aşamada.
Mikroplastik nedir, vücuda nasıl girer?
“Mikroplastik” terimi, 5 milimetreden küçük plastik parçacıklarını tanımlıyor. 0,001 milimetreden küçük olanlar ise “nanoplastik” olarak adlandırılıyor.
Bilim insanlarına göre:
-
Solunan hava yoluyla akciğerlere ulaşabiliyorlar
-
En küçük parçacıklar kan dolaşımına karışabiliyor
-
Daha büyük parçacıklar bağırsaklarda veya dokularda tutulabiliyor
Ölçümlerde neden büyük farklar var?
Vücuttaki mikroplastikleri tespit etmek için kan ve doku örnekleri analiz ediliyor. Ancak bu testlerin önemli bir sorunu bulunuyor: laboratuvar kirliliği.
Uzmanlar, modern laboratuvar ortamlarında plastik ekipmanlar nedeniyle numunelerin kolayca kirlenebildiğini belirtiyor. Bu durum, ölçülen mikroplastik miktarlarının olduğundan fazla görünmesine yol açabiliyor.
Yakın tarihli titiz bir çalışmaya göre insan kanının her mililitresinde yaklaşık 0,15 mikrogram plastik bulunuyor. Bu da vücuttaki toplam mikroplastik miktarının, bir saç telinden daha hafif olabileceğini gösteriyor.
En çok hangi organlar etkileniyor?
Bazı araştırmalar, mikroplastiklerin beyinde birikebileceğini öne sürüyor. Nature Medicine dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre, beyinde tespit edilen plastik miktarı dikkat çekici seviyede.
Ancak uzmanlar, beynin yağlı yapısı nedeniyle yanlış ölçüm riskine dikkat çekiyor. Ayrıca karaciğer gibi kanı süzen organlarda daha az plastik bulunması, sonuçların kesinliğini tartışmalı hâle getiriyor.
Toplumdaki kaygı artıyor
31 ülkede yapılan geniş kapsamlı bir ankete göre, katılımcıların üçte ikisi vücutlarındaki mikroplastiklerden endişe duyuyor.
Uzmanlar, maruziyeti azaltmak için şu önerilerde bulunuyor:
-
Doğal lifli kıyafet ve ev tekstili tercih etmek
-
Plastik ambalajları özellikle sıcak ortamlarda kullanmamak
-
Trafiğin yoğun olduğu alanlardan mümkün olduğunca kaçınmak
Kan temizleme yöntemleri gerçekten işe yarıyor mu?
Mikroplastikleri temizlediğini iddia eden yöntemlerin başında terapötik aferez geliyor. Bu işlemde kan ayrıştırılıyor, zararlı olduğu düşünülen maddeler süzülerek tekrar vücuda veriliyor.
Ancak bu uygulamanın mikroplastikler üzerindeki etkisini gösteren yayımlanmış bilimsel bir çalışma bulunmuyor. Uzmanlara göre mikroplastiklerin kanda nasıl davrandığı netleşmeden bu tür işlemlerin faydalı olduğunu söylemek mümkün değil.
