2025 Nobel Fizik Ödülü sahibi John M. Martinis, süperiletken kübitler ve makroskobik kuantum tünelleme alanındaki öncü çalışmalarıyla tanınan Amerikalı bir fizikçidir. Kaliforniya Üniversitesi, Santa Barbara’da fizik profesörü olarak görev yapan Martinis, kuantum bilgisayar teknolojilerinin geliştirilmesinde kritik bir rol oynamıştır.
John M. Martinis kimdir? Hayatı
John M. Martinis, 1980 yılında Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley’den fizik alanında lisans derecesi aldı. Aynı üniversitede doktora çalışmalarını tamamlayarak Josephson tüneli bağlantılarındaki makroskobik kuantum davranışlarını araştırdı. Doktora danışmanı John Clarke idi.
Doktora sonrası araştırmalarını Fransa’nın Saclay kentindeki Atom Enerjisi Komiserliği ve ABD’deki Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü (NIST)’te yürüttü. Bu dönemde süperiletken kuantum girişim aygıtları (SQUID) ve X-ışını algılama teknikleri geliştirdi.
2004 yılında Kaliforniya Üniversitesi, Santa Barbara’ya geçerek deneysel fizik alanında çalışmalarını sürdürdü. 2014’te Google Quantum AI tarafından ekibiyle birlikte işe alınarak ilk kullanışlı kuantum bilgisayarını geliştirmek üzere projeler yürüttü. 2019 yılında Nature dergisinde yayımlanan makalede, 53 kübitlik süperiletken işlemciyle kuantum üstünlüğüne ulaştıklarını duyurdu.
Bilimsel katkıları
Martinis, özellikle Josephson-Junction kübitleri ve süperiletken devreler üzerine çalışmış, kuantum bilgi işleminde devrim niteliğinde katkılarda bulunmuştur. Çalışmaları, kuantum üstünlüğü, kuantum hata düzeltme ve geniş ölçekli kuantum bilgisayar tasarımları için temel oluşturmuştur.
2022 yılında, yarı iletken endüstrisinin kuantum bilgisayar üretiminde kritik rol oynayacağını öngörerek Qolab şirketini kurdu ve Ocak 2025 itibarıyla şirketin CTO’su olarak görev yapmaktadır.
Ödüller ve başarılar
-
Fritz London Anma Ödülü (2014)
-
John Stewart Bell Ödülü (2021): Kuantum mekaniği alanındaki temel araştırmaları için
-
Nobel Fizik Ödülü (2025): Makroskobik kuantum tünelleme ve enerji kantlaması keşfi nedeniyle
John M. Martinis’in çalışmaları, süperiletken kuantum devrelerinin geliştirilmesi ve kuantum bilgisayar teknolojisinin ilerlemesi açısından bilim dünyasında dönüm noktası niteliği taşımaktadır.
