Eskiden genellikle 50 yaş üzerindeki kişilerde görülen bu hastalık, son yıllarda 20-40 yaş aralığında melanom tipi cilt kanserinde belirgin şekilde artış gösteriyor. Acıbadem Fulya Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Emel Güngör, “Yoğun güneşlenme alışkanlığı, güneşten koruyucu kremlerin yetersiz uygulanması ve solaryum kullanımı gençleri daha riskli hale getiriyor” diyor.
Melanom, erken evrede tedavi edildiğinde başarılı sonuçlar alınabilen bir kanser türü olsa da, geç kalındığında hızla lenf bezlerine ve diğer organlara yayılabiliyor. Melanom dışı cilt kanserleri ise daha yavaş ilerlese de tedavi gecikirse büyük doku kayıplarına ve ciddi komplikasyonlara yol açabiliyor. Prof. Dr. Güngör, “Tümörü ne kadar erken yakalarsak tedavisi de o kadar kolay olur. Bu nedenle ayda bir kez ayna yardımıyla benlerin ve cildin hem güneş gören hem de görmeyen bölgelerinin incelenmesi büyük önem taşıyor” uyarısında bulunuyor.
Özellikle 40 yaş sonrası, yeni çıkan cilt kabarıklıkları, benlerde hızla büyüme veya iyileşmeyen yaralar fark edildiğinde, dermatoloji uzmanına başvurmanın hayat kurtardığını belirtiyor.
ÖNÜMÜZDEKİ 10 YILDA MİLYONLARCA KİŞİ RİSK ALTINDA
Melanom dışı cilt kanserleri, tüm kanserlerin yaklaşık yüzde 40’ını oluşturuyor ve bu da cilt kanserinin en sık görülen kanser olduğunu ortaya koyuyor. Melanom ise tüm kanserler arasında yüzde 1-2 oranında görülüyor ve 6. sırada yer alıyor. Ülkemizde de durum benzer: Melanom dışı cilt kanserleri ilk sırada, melanom ise ilk 10 arasında bulunuyor.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, cilt kanserinde önümüzdeki yıllarda küresel bir artış bekleniyor. 2022’de yaklaşık 1,5 milyon yeni melanom dışı ve 330 bin yeni melanom vakası kaydedildi. 2030 yılına kadar melanom dışı cilt kanserlerinde yüzde 20-25, melanomda ise yüzde 35-40 oranında artış öngörülüyor. Nüfus artışı ve yaşlanma göz önüne alındığında, önümüzdeki 10 yılda cilt kanserinden etkilenen kişi sayısının yüzde 50 artabileceği tahmin ediliyor.
CİLT KANSERİ TÜRLERİ
Cilt kanseri, farklı hücre tiplerinden kaynaklanan çeşitli türlere ayrılıyor. En sık görülenler melanom ve melanom dışı cilt kanserleri. Melanom dışı cilt kanserleri ise bazal hücreli kanser (BHK) ve skuamöz hücreli kanser (SHK) olarak sınıflandırılıyor.
Bazal hücreli kanser, cildin bazal tabakasındaki hücrelerden kaynaklanıyor ve genellikle yüzde, özellikle burun üzerinde görülüyor. Skuamöz hücreli kanser ise cildin üst katmanlarında gelişiyor ve bazal hücreli kansere göre daha hızlı büyüyerek lenf bezlerine ve uzak organlara yayılabiliyor.
Melanom ise melanosit adlı hücrelerin kanserleşmesiyle oluşuyor. Var olan benlerden kaynaklanabileceği gibi, herhangi bir öncü lezyon olmadan da ortaya çıkabiliyor.
CİLT KANSERİNİN 8 ÖNEMLİ SİNYALİ
Prof. Dr. Emel Güngör, benlerde aşağıdaki değişikliklerin fark edilmesi durumunda vakit kaybetmeden dermatoloji uzmanına başvurulması gerektiğini vurguluyor:
1. Yeni bir ben çıkması ve hızla büyümesi
2. Var olan benlerde büyüklük, renk ve şekil değişikliği
3. Diğerlerinden farklı bir ben oluşumu
4. Benin asimetrik olması
5. Ben kenarlarının girintili ve çıkıntılı olması
6. Ben üzerinde iki veya daha fazla renk bulunması
7. Bende kaşıntı, kanama ve/veya sulantı olması
8. Bene dokunulduğunda pürüzlü veya pul pul hissedilmesi
EN ÖNEMLİ RİSK FAKTÖRÜ: GÜNEŞ IŞINLARI
Prof. Dr. Güngör, cilt kanserinde en önemli risk faktörünün ultraviyole (UV) ışınlarına yoğun maruz kalmak olduğunu belirtiyor: “Bronzlaşmak için uzun süre güneşlenen veya kısa tatillerde yoğun güneş ışığına maruz kalan kişiler daha yüksek risk altındadır. Solaryum cihazları da ciddi risk oluşturuyor.”
Açık tenli, çilli, sarı veya kızıl saçlı, renkli gözlü ve ailesinde veya kendisinde cilt kanseri öyküsü olan kişiler de risk grubunda yer alıyor. Ayrıca düzensiz şekilli çok sayıda ben, çocuklukta yaşanan şiddetli güneş yanıkları, uzun süre güneşe maruz kalmak ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler de cilt kanseri açısından hassasiyet taşıyor.
CİLT KANSERİNDEN KORUNMANIN 5 KRİTİK KURALI
1. Güneş ışınlarının en güçlü olduğu saatlerde (10:00-15:00) güneş altında durmayın.
2. SPF 30 ve üzeri güneş koruyucu kremler kullanın ve cilt tipinize uygun UV filtrelerini tercih edin.
3. Kremleri dışarı çıkmadan 20 dakika önce sürün ve her iki saatte bir tekrarlayın; deniz veya havuz sonrası hemen uygulayın.
4. Geniş kenarlı şapkalar, güneş gözlükleri, uzun kollu giysilerle UV ışınlarından korunmayı sağlayın. Sörf ve kano gibi sporlarda UV filtreli giysiler tercih edin.
5. Solaryumdan uzak durun.
TEDAVİDE İLK BASAMAK CERRAHİ
Cilt kanserinde tanı biyopsiyle kesinleşiyor. Tedavi şekli, tümörün tipi, büyüklüğü, yerleşim yeri ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirleniyor. Prof. Dr. Güngör, “Melanom dışı cilt kanserlerinde tümör cerrahi yöntemle çıkarılır. Melanom tedavisinde ise güvenli cerrahi sınır, tümörün deri içindeki kalınlığına göre belirlenir. Gerekirse komşu lenf bezleri ve ileri evrelerde tüm vücut taraması yapılır” diyor.
Cerrahiye uygun olmayan durumlarda ise özel kremler, kriyoterapi, elektrokoterizasyon ve radyoterapi gibi alternatif yöntemler uygulanıyor.
