Sayıştay Başkanlığı’nın yayımladığı İZDOĞA A.Ş. 2024 düzenlilik denetim raporu, şirket faaliyetlerinde usulsüz harcama, tahsil edilemeyen alacak, vergi ve SGK gecikme cezaları, mevzuata aykırı ihaleler, zarar eden iştirakler ve yönetimsel ihmaller gibi çok sayıda kritik tespit içeriyor.
Tahsil edilemeyen alacaklar ve fazla ödeme yapıldı
Bir atık toplama merkezinin devralınmasında saha betonu ve çevre duvarı için 501.886,00 TL tutarında fazla ödeme yapıldığı, icra takibi başlatılmasına karşın henüz tahsilat sağlanamadığı belirtildi. Şirketin vadesi geçmiş 89.959.144,59 TL alacağı için vade farkı uygulamadığı ve tahsilat süreçlerini başlatmadığı kaydedildi.
Kaynağı belirsiz para ve görevlendirmesiz seyahatler
Görevlendirme ya da yönetim kurulu kararı olmaksızın, şirket çalışanı olmayan kişilerin dahi yurt içi/yurt dışı seyahatlerinin şirket bütçesinden ödendiği, 2023’te 1.581.388,08 TL harcama yapıldığı aktarıldı. 2024’te “2023 yılı ulaşım ve konaklama iadesi” açıklamasıyla nakit olarak yatırılan 1.000.000,00 TL için de, kaynağın belirsiz olduğu ve bunun tahsilat sayılamayacağı vurgulandı.
Vergi ve SGK gecikmeleri şirketin yükünü artırdı
2023’te 4.337.411,09 TL vergi ve 1.469.738,39 TL SGK gecikme cezası; 2024 itibarıyla ise 1.141.213.068,20 TL vergi ve 787.001.051,03 TL SGK gecikme cezası ödendi. Bu durumun vergi yükünü büyüttüğü ve öz sermayeyi erittiği tespit edildi.
Personel izinleri ve işe alımlarda mevzuata aykırılık
2918 çalışanlı yapıda yıllık izinlerin zamanında kullandırılmadığı, 58 kişinin 200–300 gün, 432 kişinin 100–200 gün, 986 kişinin 50–100 gün birikmiş izne sahip olduğu belirlendi.
İşe alımlarda ihtiyaç analizi yapılmadan, YK kararı olmaksızın süreç başlatıldığı; bazı onayların süreç bittikten sonra alındığı ve finansal sıkıntıya rağmen yeni alımların sürdüğü not edildi.
Toplu iş sözleşmesinde eşitlik ve liyakat eleştirisi
TİS’te görevle illiyet kurulamayan sağlık yardımları, ehliyeti alınan şoförün başka görevde korunması, vefat eden/malul personel yakınına sınavsız işe alım gibi hükümlerin eşitlik ve liyakat ilkelerine aykırı olduğu belirtildi.
Ayrıca gazete dağıtımının tüm personele yaygınlaştırılması sonucunda 2022–2024’te 3.966.181,41 TL şirket zararına neden olundu.
Bağımsız denetim ve mali müşavirlikte ihale sorunu
Bağımsız denetim ve mali müşavirlik hizmetlerinin doğrudan sözleşmeyle alındığı, 4734 sayılı Kanun’a aykırılık taşıdığı ifade edildi.
Eksik imalatlar ve ceza uygulanmaması
Yapım işi niteliğindeki bazı işler mal/hizmet kalemi gibi ihale edildi; eksik imalatlar oluştu. “Kocaçay Deresi Sürdürülebilir Kentsel Tasarım Alanı İnşaat Malzemeleri Alımı” işinde 6.040.442,16 TL yersiz ödeme saptandı; 700.000,00 TL tahsil edildi, 5.340.442,16 TL için takip başlatıldı.
İstisna kapsamı kötüye kullanıldı, işler bölündü
Yapım niteliğindeki işler, istisna kapsamına sokmak amacıyla mal ve hizmet alımı şeklinde bölünerek gerçekleştirildi; 2024’te 22.710.386,35 TL gider bu yöntemle yapıldı.
Şirketin 2023 raporunun gereğini yerine getirmediği de vurgulandı.
Yetkisiz şirket kurma ve zarar eden iştirakler
İZDOĞA A.Ş.’nin belediye meclisi kararı ve Cumhurbaşkanı izni olmaksızın yeni şirketler kurduğu/ortak olduğu; İZMAVİ, İZHABİTAT, İzmir Arıtma Teknolojileri A.Ş. örneklerinde mevzuat aykırılığı belirtildi.
Biyoreaktör tesisi iptalinde 3.760.644,83 TL zarar (İZDOĞA payı 2.068.354,66 TL), İzmir Arıtma Teknolojileri A.Ş.’nin 947.314,83 TL zarar ederek borca batık duruma gelmesi tespit edildi. İZDOĞA’nın 31.12.2023 itibarıyla özkaynak toplamı -33.527.692,18 TL’ye gerileyip sermayesini kaybettiği, 16.02.2024’te sermayenin 356.815.251,00 TL artırıldığı aktarıldı.
İş sağlığı ve güvenliği alımında tek kaynağa yönelim
OSGB hizmetinin 4734/22(a) kapsamında doğrudan temin ile tek kaynaktan alındığı; rekabetin sağlanmadığı kaydedildi.
Faaliyet alanı dışı harcamalar ve kongre zararı
“İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi” için 2022–2023’te 29.569.252,32 TL harcandı; 22.450.000,00 TL sponsorluk geliri elde edilse de 7.119.252,35 TL zarar oluştu. Bu zararın YK’dan tahsili önerildi.
Şaşal su süreçlerinde kusurlar ve tahsil edilemeyen alacak
Şaşal Su Tesisi’nde teknik şartname–sözleşme uyumsuzluğu, zamanında teslim edilmeyen şişirme makinesi, ikinci el muadil kurulumu, avans teminatı eksikleri ve gecikme cezası uygulanmaması eleştirildi.
Şaşal ürünlerinin tek elden dağıtımında 6.942.000,00 TL alacağın Şubat 2025 itibarıyla tahsil edilemediği; 13.05.2025’te toplam alacağın 14.356.250,65 TL’ye ulaştığı belirtildi.
Avukatlık hizmeti, finansal kiralama ve meclis kararı eksikliği
Şirkette iki kadrolu avukat ve iki sözleşmeli avukat olmasına karşın ek danışmanlık alındı; objektif gerekçe sunulmadı.
2022–2024 arasında 12 finansal kiralama ile 161.997.442,74 TL borçlanıldı; bunun 75.540.743,99 TL’si 2024’te maliyet yazıldı. Belediye Meclisi kararı alınmadığı tespit edildi.
Yönetim kurulu ödemelerinde usulsüzlük
Bir yönetim kurulu üyesinin toplantılara katılmamasına rağmen 2023’te 173.700,00 TL huzur hakkı ve murahhas üye ücreti aldığı; 11 üyeden 9’unun murahhas atanarak ücretlerin YK tarafından belirlendiği ve uygulamanın mevzuata aykırı olduğu kaydedildi.
Ayrıca 2024’te bazı kapsam dışı personele %55’in üzerinde artış yapılarak 462.048,59 TL yersiz ödeme tespit edildi.
İştirakler Koordinasyon Kurulu’nun hukuki zemini
Büyükşehir’in yürürlüğe koyduğu İştirakler Koordinasyon Kurulu düzenlemesinin, şirketlerin mali işler, risk, yatırım ve İK süreçlerine müdahalesi bakımından TTK ve vergi mevzuatı ile uyumlu olmadığı belirtildi.
Raporun tamamına ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
